Mir je moć! Mir na Zemlji, mir sa Zemljom – poručila je legendarna multimedijalna umjetnica i aktivistkinja Yoko Ono u video poruci kojom se obratila visokim zvanicama na sinoćnjem, svečanom otvaranju njenog umjetničkog rada „One Day...“ na Petrovaradinskoj tvrđavi u Novom Sadu.
Ovo umjetničko djelo otkrili su članovi novosadskog dječijeg hora “Melodies”, i to simbolično na stogodišnjicu od potpisivanja Versajskog sporazuma 28. juna 1919. godine u Francuskoj, čime je zvanično i završen Prvi svjetski rat.
Američka umjetnica, japanskog porijekla, zajedno sa Exitom je spomenik posvetila Prvom svjetskom miru, a njegov izgled inspirisan je tradicionalnim srpskim brodom, takozvanom „šajkom“. Nakon što je u svijetu proslavljena kao mjesto gdje se održava EXIT festival, Petrovaradinska tvrđava dobiće novi zaštitni znak, a Novi Sad i Srbija novu kulturno-turističku atrakciju. Kada su uspostavili saradnju zahvaljujući zajedničkim kontaktima u svjetskim muzičkim krugovima, Yoko Ono i EXIT su osmislili ovaj projekat koji je realizovan uz podršku kompanije NIS kroz program “Zajednici zajedno”, Evropske prestonice kulture i Novog Sada, grada mira, saradnje i kulture.
Osnivač EXIT festivala Dušan Kovačević, kaže da je današnji dan poput krune svih mirovnih inicijativa u posljednjih dvije decenije rada:
“EXIT je bio prvi masovni događaj koji je nakon ratova devedesetih okupio mlade ljude iz bivše Jugoslavije na jednom mjestu. Još tada je Petrovaradinska tvrđava postala Tvrđava mira, a meni je izuzetno zadovoljstvo da je jedna od najuticajnijih žena savremenog doba prepoznala naš društveni aktivizam i odlučila da zajedno sa nama pokrene ovako značajan projekat”.
Petrovaradinska tvrđava odabrana je za mjesto novog umjetničkog djela Yoko Ono, budući da je riječ o najvećem defanzivnom vojnom utvrđenju u Evropi, koje od izgradnje u 18. vijeku, pa sve do danas nikad nije bilo dio neke bitke ili ratne operacije. Simbolika ovog utvrđenja kao „Tvrđave mira“ je utoliko veća što je upravo EXIT festival bio prvo mjesto masovnog okupljanja mladih iz cijelog regiona poslije sukoba iz devedesetih godina prošlog vijeka.
Skulptura “One Day…” je izmijenjena verzija modela tradicionalnog riječnog čamca koju je Yoko Ono prilagodila, bijele boje, osvijetljena iznutra kako bi čamac sijao u mraku. Ona predstavlja poetski i misteriozan prizor – priviđenje između neba i zemlje. Skulptura je napravljena u znak sjećanja na završetak Prvog svjetskog rata, u kome su izgubljeni milioni života, uglavnom mladića. Ono je odabrala riječni čamac kako bi usidrila svoje djelo u srpsku realnost. Međutim, skulptura predstavlja predmet i oblik sa širim konotacijama i simboličkim značenjem. Ona nosi u sebi slojevita značenja koja se odnose na ratove koji su se vodili na srpskim rijekama Dunavu i Savi, ali i više od toga – govori o ljudima uopšte, ljudima koji su čamcem bježali od užasa rata, uključujući i skorašnje migracije izbjeglica preko Mediteranskog mora. Ovaj čamac ima i mitološko i univerzalno značenje. Ploveći po moru, čamac se može posmatrati kao simbol putovanja kroz život, i kao takav nam omogućava da i mi krenemo na taj put, bez obzira na to da li putujemo snagom uvjerenja, radi obrazovanja, žudnje ili znatiželje.
Konceptualna instalacija „One day…“ legendarne Yoko Ono realizovana je u okviru programskog luka „Tvrđava mira“ iza kojeg stoji „Novi Sad 2021 – Evropska prestonica kulture“. Ideja ove programske platforme je afirmisanje Novog Sada kao promotera regionalnog pomirenja i stabilnosti, i to kroz umjetnost i kulturu, to jest kroz realizaciju umjetničkih i kulturnih programa koji promovišu pomirenje ili uključivanje umjetnika iz regiona.
