Historija 9. januara kao Dana RS počinje istog datuma 1992. godine, kada je skupština, u hotelu Holiday Inn u Sarajevu, usvojila Deklaraciju o proglašenju Republike srpskog naroda u BiH. Od tog dana, ovaj bh entitet 9. januar obilježava kao svoj praznik i krsnu slavu.

Devetog januar je i izvor nesuglasica i sporenja, koje su kulminirale presudom Ustavnog suda BiH o neustavnosti ovog dana i uprkos tome, održanim referendumom u ovom entitetu.

“Konstatujem da je skupština srpskog naroda u BiH usvojila Deklaraciju o proglašenju Republike srpskog naroda BiH dana 9.1.1992. i proglasila Republiku srpskog naroda BiH kao federalnu jedinicu u sastavu savezne Republike Jugoslavije”, kazao je Momčilo Krajišnik, bivši predsjednik Narodne skupštine RS.

Od ovog dana, bh. entitet Republika Srpska 9. januar obilježava kao svoj dan i krsnu slavu. Bošnjaci taj dan smatraju spornim, jer smatraju da je ozvaničio početak politike podjela, zločina i genocida. Bakir Izetbegović zbog toga je Ustavnom sudu BiH uputio apelaciju, a sud je u novembru 2015. godine odlučio da je 9. januar kao Dan RS neustavan.

“BiH je i srpska i bošnjačka i hrvatska i svih građana koji u njoj žive i svaki njen entitet uključujući i RS je i srpski i bošnjački i hrvatski i svih građana koji u njoj žive i to je potvrdila ova presuda”, naglasio je  Bakir Izetbegović, član Predsjedništva BiH.

Presudu Ustavnog suda BiH vlasti u Republici Srpskoj ne priznaju, pa su u septembru održali referendum o Danu Republike Srpske, na kome se 99,79 odsto građana izjasnilo da žele da obilježavaju 9. januar kao dan ovog entiteta. Ustavni sud poništio je rezultate refrenduma, no ni tu odluku vlasti RS nisu priznale.

“Ukoliko minimalno pravo koje mi smatramo da imamo, historijski gledano, a to je da obilježavamno Dan republike 9. januara drugi uskraćuju u BiH, šta ćemo mi unutra? Šta ćemo mi ovdje kad oni uporno govore da smo mi neželjeni? Zašto mi treba da ostanemo tu kada nam stalno serviraju nešto novo što uskraćuje naš identitet”, poručio je Milorad Dodik, predsjednik RS.

Od zvaničnika koji su se borili za 9. januar kao Dan Republike Srpske, njih 3 pravosnažno je osuđeno za ratne zločine, dvojica su umrli, dok se Radovanu Karadžiću i Ratku Mladiću sudi u Haagu. Kao i političari, i analitičari na 9. januar gledaju drugačije, u zavisnosti iz kojeg bh. entiteta dolaze.

“9. januar sam po sebi nije problem. Proble su politike i ciljevi koji stoje iza toga. Po mom sudu, ne radi se o ekscesu, ne radi se o izbornim interesima, izbornim ili predizbornim, kako se to često tumači. Zapravo, radi se o jednom projektu kojim se nastoji derogirati BiH. Zato se ja vraćam na moju uvodnu premisu da je danas zapravo generalna proba državnog udara”, kazao je Ibrahim Prohić, politički analitičar Sarajevo.

“Tako da ćemo vjerovatno u narednim godinama ono što je specifičnost BiH živjeti i sa odlukom suda i sa danom nastanka RS. Na kraju krajeva, taj dan je nepromjenjiva činjenica, on je konstanta i ne može se pomjeriti 9. januar, može se eventualno pomjeriti obilježavanje, ali bi to onda izgubilo smisao”, mišljenja je Miloš Šolaja, politički analitičar Banjaluka.

Smisao bi mogao donijeti Zakon o praznicima na državnom nivou,. Ni oko ovog zakona nema konsenzusa pa se na njegovo usvajanje čeka već godinama.

N1 pratite putem aplikacija za Android | iPhone/iPad i društvenih mreža Twitter | Facebook i UŽIVO na ovom linku.