Znate kada su vam roditelji ili nastavnici u osnovnoj školi nakon što se iznimno potrudite, dobijete nižu ocjenu od one zaslužene, pa vam kažu da 'ocjena nije mjerlo znanja'? Desilo vam se bar jednom.

Isto (minimalno preinačeno) pravilo vrijedi i za najvažniju nagradu u filmskoj industriji, Oscar. U noći sa nedjelje na ponedjeljak, 26. februara po 89. put u historiji biće dodijeljena najpopularnija nagrada u filmskoj industriji, nagrada Američke filmske akademije (AMPAS) – Oscar.

Oscari su način da se oda počast izvrsnosti filmskih profesionalaca u industriji, uključujući glumce, režisere, producente, scenariste, tehničko osoblje i brojne ljude koji imaju značajnu ulogu iza kamere na filmskom setu.

Od četvrtka, 16. maja 1929. godine Oscari se dodjeljuju tradicionalno, a prva nagrada dodijeljena je za dostignuća iz 1927. i 1928. godine. Douglas Fairbanks i Cecil B. DeMille su bili prvi domaćini dodjele nagrade koja danas predstavlja statusni simbol u filmskoj industriji.

Od te 1928. do prošle godine – stručni ocjenjivački žiri Oscara napravio je veliki broj grešaka pri dodjeli nagrade za najbolji film, glumca, muziku… Gledajući iz ove perspektive unazad, mnogi filmovi koji su prošli ispod radara Oscara dobili su status kultni, a ponajbolji filmovi ikada snimljeni uopće nemaju niti nominaciju, a kamoli ne i zlatnog kipića Academy Award of Merit (nadimak Oscar).

Istina, ukusi se razlikuju, ne treba o njima diskutovati i slične floskule se mogu iskoristiti u kritici kako ovog teksta, tako i bilo kog filma snimljenog u historiji, ali sa aspekta struke “Chichago” i “Pianist” ne mogu stajati rame uz rame, baš kao što ni “Gigi” ne može da bude u društvu “Vertiga”.

Ovdje ćemo staviti tri tačke, budući da u narednim redovima donosimo vjerovatno najveće greške u historiji AMPAS-a, kada je u pitanju nagrada za najbolji film godine.

Mnogi će se složiti da je čak i dobro što ostvarenje nekada ne dobije Oscara za najbolji film – jer u suštini kroz 10 do 20 godina dobije nebeski visok status kultnog, što je za umjetnike dosta bitnije od bilo kakvog zlatnog (ili pozlaćenog) kipića.

Prva neoprostiva greška napravljena je 1941. godine. “How Green Was My Walley” Johna Forda slavio je ispred “Citizena Kanea” režisera Orsona Wellesa. Film koji je izgubio te godine danas se izučava na svim akademijama na svijetu, godinama, decenijama važi za jedan od najboljih filmova ikada snimljenih, ali to AMPAS te godine nije znao prepoznati.

Kardinalna greška napravljena je i davne 1958. godine. U samom finalu za najbolji film te godine našli su se “Gigi” i “Vertigo”. Vertigo je prošle (2016.) godine ponovo proglašen najboljim filmom svih vremena, uzevši za korak laskavu titulu ispred “Citizen Kane”. Ipak, u godini izlaska – film “Gigi” Vinncentea Minellija odnio je laskavu titulu za najbolji film.

Greška u koracima koju mnogi ni danas nisu oprostili napravljena je i 1970. godine. “Oliver” pokupio je zlatnog kipića za najbolji film ispred remek djela sci-fi žanra, neprevaziđenog Kubrickovog “2001 A Space Odyssey”, koji je te godine bio i najunosniji film na blagajnama diljem svijeta.

Kratki brejk: Citizen Kane, Vertigo i 2001 A Space Odyssey nemaju Oscara za najbolji film, tek smo došli do 1970. godine – a lista će tek postati duža, a Kubrick….

Kubrick je oštećen i 1964. godine. “My Fair Lady” koji su u kolaboraciji radili George Cukor i Scott Heming slavio je ispred “Dr. Strangelove or: How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb”.

Ovdje ludi general u sobi punoj ljudi od rata nije imao šanse pored tada najveće zvijezde Hollywooda, Audrey Hepburn. Danas se Cukorovog filma malo ko sjeti, a Kubrick…o njegovoj režisersko-scenarističkoj genijalnosti ne vrijedi trošiti ni riječi. “My Fair Lady” je možda zaslužila sedam Oscara te godine, ali ovaj osmi – za najbolji film sigurno nije.

“Kramer vs Kramer” biva ovjekovječen filmom godine 1970., a iste te godine izašao je i “Apocalypse Now”, Francisa Forda Coppole – ponajbolji ratni film smješten u doba Vijetnamskog rata. Da Akademija nema milosti prema ratnim filmovima dokazali su u nekoliko navrata tokom historije.

1998. godine “Shakespeare In Love” je pobijedio “Savig Private Ryan”, a 2002. godine mjuzikl “Chicago” je bio bolji od “Pianist”, ili je barem žiri tako mislio. Žanrovski ih ne vrijedi porediti, ali kvalitetom itekako da.

Kao veliki gubitnik Oscara se može okarakterisati i Roman Polanski, koji je 1965. godine poražen od Roberta Wisea. “Sound of Music” jeste fantastičan film, ali “Repulsion” je ruku na srce na klasu bolji. I danas, ali i te godine.

Slično se desilo i 1982. Velikan režije Ingmar Bergman je praktično mogao da osjeti zlatnog kipića u ruci za “Fanny Och Alexander”, no žiri je nagradu dodijelio historijskoj drami “Gandhi”, režisera Richarda Attenborougha.

Čak i godinu prije AMPAS je napravio grešku kada su Oscara za najbolji film dali “Ordinary People”, iako je “Raging Bull” bio najveći favorit.

Ruku na srce, AMPAS tokom minulih godina u nekoliko navrata nije imao nimalo lak zadatak, evo najboljih primjera:

1949. – “All The King's Man” pobijedio “The Third Man”
1959. – “Ben Hur” pobijedio “North By Northwest”
1966. – “A Man For All Seasons” dobio Oscara ispred “Who's Afraid of Virginia Wolf”;
1975. – “One Flew Over the Cuckoo's Nest” pobijedio “Jaws”
1976. – “Rocky” slavio ispred “Taxi Driver;
1981. – “Silence of the Lambs” slavio ispred “Terminator 2: Judgement Day;
1999. – “American Beauty” pobijedio “Being John Malkowich”, pa o 2010. – “Kings Speach” bolji od “Waste Land”… primjeri su brojni.

A o svim filmovima sa kultnim statusom – bez iti jedne nominacije za Oscara, nekom drugom prilikom… Tu je broj grešaka drastično veći…

N1 pratite putem aplikacija za Android | iPhone/iPad i društvenih mreža Twitter | Facebook i UŽIVO na ovom linku.