Napadi su egzotični - trovanje čajem u kojem je polonijum ili dodirivanje smrtonosnog nervnog agensa - ili uobičajeni kao što je pucnjava. Neki su pak stradali tako što su pali kroz prozor.

Tokom godina, politički kritičari Kremlja, špijuni i istraživački novinari su ubijani ili napadani na različite načine.

Međutim, nije poznato da je iko stradao u avionskoj nesreći. Ipak, u srijedu, privatni avion u kojem je bio vođa plaćanika koji je organizovao kratku pobunu u Rusiji, pao je u polje sa visine od više hiljada metara, nakon što se raspao u vazduhu, prenosi Glas Amerike.

Pokušaji atentata na neprijatelje ruskog predsjednika Vladimira Putina bili su uobičajeni tokom njegovih gotovo četvrt vijeka na vlasti. Oni bliski žrtvama i nekoliko preživjelih optužili su ruske vlasti, ali je Kremlj redovno demantovao da je umiješan – kao što je u petak naveo da je “potpuna laž” da ima bilo kakve veze sa avionskom nesrećom.

Bilo je izvještaja i o tome kako su istaknuti ruski biznismeni umirali pod tajanstvenim okolnostima, između ostalog padali kroz prozore, mada je nekad teško utvrditi da li je riječ o ubistvima ili samoubistvima.

Napadi na političke protivnike

Opozicionom lideru Alekseju Navalnom pozlilo je u avgustu 2020. godine na letu od Sibira do Moskve. Avion je sletio u Omsk, gdje je Navalni bio hospitalizovan u komi. Dva dana kasnije, prebačen je u Berlin gdje se oporavio.

Njegovi saradnici odmah su kazali da je otrovan, ali su ruski zvaničnici to demantovali. Laboratorije u Njemačkoj, Francuskoj i Švedskoj potvrdile su da je Navalni otrovan nervnim agensom iz sovjetskog doba, novičokom. Navalni se vratio u Rusiju, a ovog mjeseca je proglašen krivim za ekstremizam i osuđen na 19 godina zatvora. To mu je treća zatvorska kazna za dvije godine, po optužbama za koje on kaže da su politički motivisane.

Pjotr Verzilov, osnivač protestne grupe Pusi Rajot, teško se razbolio 2018. godine i takođe je prebačen u Berlin, gdje su ljekari naveli da je “veoma vjerovatno” da je otrovan. Verzilov se oporavio. Ranije te godine, istrčao je na fudbalski teren tokom finala Svjetskog prvenstva u Moskvi, sa još troje aktivista, da bi protestovao protiv policijske brutalnosti. Njegovi saradnici naveli su da je možda bio meta zbog svog aktivizma.

Istaknuti opozicionar Vladimir Kara-Murza preživio je, kako vjeruje, pokušaje trovanja 2015. i 2017. godine. U prvom slučaju je zamalo umro zbog otkazivanja bubrega, i sumnja da je otrovan, ali uzrok nikada nije otkriven. Zbog slične bolesti je hospitalizovan 2017. godine, kada je bio u indukovanoj komi. Njegova supruga rekla je da su ljekari potvrdili da je otrovan. Kara-Murza je preživio, a njegov advokat je rekao da je policija odbila da sprovede istragu. Ove godine je proglašen krivim za izdaju i osuđen na 25 godina zatvora.

Boris Nemcov je najpoznatiji politički protivnik Kremlja ubijen proteklih godina. Nemcov, bivši zamjenik premijera pod Borisom Jeljcinom, bio je popularan političar i oštar Putinov kritičar. Jedne februarske noći 2015. godine, upucali su ga napadači na mostu blizu Kremlja, dok je šetao sa djevojkom. Njegova smrt je šokirala zemlju. Petorica muškaraca iz Čečenije proglašena su krivim, a napadač je osuđen na do 20 godina zatvora. Međutim, saradnici Nemcova naveli su da je njihovo hapšenje bio pokušaj da se preusmjeri krivica sa vlade.

Bivši obavještajni operativci

Aleksandar Litvinenko, bivši agent KGB-a i FSB-a (Federalne službe bezbjednosti), se 2006. godine teško razbolio u Londonu nakon što je popio čaj u kojem je bio radioaktivni polonijum-210. Umro je tri nedelje kasnije. Istraživao je ubistvo ruske novinarke Ane Politkovskaje, kao i navodne veze ruske obavještajne službe sa organizovanim kriminalom. Prije nego što je preminuo, rekao je novinarima da FSB i dalje ima laboratoriju sa otrovima koja datira još iz sovjetskog perioda.

Britanskom istragom je utvrđeno da su ruski agenti ubili Litvinenka, vjerovatno uz Putinovo odobrenje, ali je Kremlj negirao da je umiješan.

Još jedan bivši ruski obavještajac Sergej Skripalj, otrovan je u Britaniji 2018. godine. On i njegova odrasla ćerka Julija razboljeli su se u gradu Salisburi, i nedeljama su bili u kritičnom stanju. Preživjeli su, ali je u napadu kasnije preminula jedna Britanka, dok su teško bolesni bili jedan muškarac i policajac.

Vlasti su navele da su oboje otrovani novičokom. Britanija je optužila rusku obavještajnu službu, ali je Moskva ponovo demantovala da je umiješana. Putin je nazvao Skripalja, dvostrukog agenta za Britaniju, “propalicom” za kojeg Kremlj nije bio zainteresovan, zato što mu je suđeno u Rusiji i bio je dio razmjene špijuna 2010. godine.

Ubijeni novinari

Brojni novinari koji su kritikovali ruske vlasti su ubijeni ili su umrli pod tajanstvenim okolnostima, za šta su njihove kolege u nekim slučajevima optuživale pojedine u političkoj hijerarhiji. U drugim slučajevima, vlasti su oklijevale da sprovedu istragu, što je povećavalo sumnje.

Ana Politkovskaja, novinarka dnevnog lista Novaja gazeta – čiju smrt je Litvinenko istraživao – upucana je 7. oktobra 2006. godine u liftu zgrade u Moskvi u kojoj je stanovala, na Putinov rođendan.

Bila je dobitnica međunarodnih nagrada za izvještavanje o kršenjima ljudskih prava u Čečeniji. Napadač, iz Čečenije, proglašen je krivim i osuđen na 20 godina zatvora. Četvorici Čečena izrečene su kraće zatvorske kazne zbog umiješanosti u ubistvo.

Juri Ščekočikin, još jedan novinar Novaje gazete, umrlo je posle iznenadne i teške bolesti 2003. godine. Istraživao je korumpirane poslovne ugovore i moguću ulogu ruskih bezbjednosnih službi u bombaškom napadu na jednu kuću 1999. godine, za koji su okrivljeni čečenski pobunjenici. Njegove kolege tvrdile su da je otrovan i optužile vlasti da namjerno ometaju istragu.
Jevgenij Prigožin i njegovi saradnici

Avionska nesreća u kojoj je, kako se pretpostavlja, poginuo Jevgenij Prigožin i njegovi vodeći saradnici u plaćeničkoj grupi Vagner dogodila se tačno dva mjeseca nakon što je pokrenuo oružanu pobunu koju je Putin nazvao “nožem u leđa” i “izdajom”.

Prigožin nije kritikovao samog Putina, ali je napadao vojni vrh i dovodio u pitanje motiv za pokretanje rata u Ukrajini.

Prema preliminarnoj procjeni američkih obavještajnih službi, nesreća – u kojoj je poginulo 10 osoba – namjerno je izazvana eksplozijom, saopštili su neimenovani američki i zapadni zvaničnici. Jedan je rekao da je eksplozija u skladu sa Putinovom “dugom istorijom pokušaja da ućutka kritičare”.

Putinov portparol, Dmitrij Peskov, odbacio je optužbe da je Kremlj odgovoran za nesreću.

“Naravno, na Zapadu se te spekulacije iznose pod određenim uglom i sve je to potpuna laž”, rekao je Peskov novinarima u petak.

U prvom komentaru nesreće, Putin je pokušao da sugeriše da nije bio u lošim odnosima sa Prigožinom. Međutim, bivši pisac govora Kremlja a sada politički analitičar Abas Galijamov je poručio:

“Putin je pokazao da ako ga bespogovorno ne slušate, da će vas se riješiti bez milosti, kao neprijatelja, čak i ako ste zvanično patriota”.

Program N1 televizije možete pratiti UŽIVO na ovom linku kao i putem aplikacija za Android|iPhone/iPad