Na državljanstvo Bosne i Hercegovine najviše su ponosni građani iz Distrikta Brčko, njih 88%, iz Federacije, 82,1 posto, i 66 posto ispitanika iz Republike Srpske, kaže za Radio Slobodna Evropa (RSE) prof. dr. Jadranka Kolenović-Đapo sa Odsjeka za psihologiju Filozofskog fakulteta Univerziteta u Sarajevu.

To su pokazali rezultati istraživanja* na kojima je sagovornica RSE radila kao programska direktorica projekta, u okviru istraživanja “Evropske studije vrijednosti” (European Value Study, EVS) za 2019. godinu.

Radi se istraživanju o stavovima građana o širokom spektru životnih vrijednosti, koje se provodi svakih deset godina u 32 evropske zemlje.

Bosna i Hercegovina je prvi put učestvovala kao pridružena članica, prihvatajući sve metodološke zahtjeve i kriterije istraživanja.

Nosilac projekta je bio Odsjek za psihologiju Filozofskog fakulteta Univerziteta u Sarajevu. U istraživanje su bile uključene 1.724 punoljetne osobe iz Federacije BiH, Republike Srpske i Brčko Distrikta.

“Na pitanje da li građani smatraju sebe državljanima Bosne i Hercegovine, 99,4 posto ispitanih je izjavilo da su državljani BiH, u odnosu na šest posto koji su izjavili da nisu. Ovaj trend imamo po svim varijablama, po spolu, generaciji kojoj pripadaju, stupnju obrazovanja i administrativnoj podjeli BiH. Na pitanje, na koji način se iskazuje afilijativni stav prema državi, odnosno koliko smo ponosni na pripadanje državi u kojoj živimo, 74 posto građana i građanki na ukupnom uzorku izjavilo je da su veoma ponosni što su državljani BiH, 26 posto ispitanika izjavilo je da nisu ponosni što su državljani ove zemlje”, ističe profesorica Kolenović-Đapo.

RSE: Ima li razlike u stavovima koje ste dobili u entitetima i u Brčko Distriktu?

Kolenović-Đapo: Odgovori su iznenađujući. Međutim, s obzirom na uzorak ispitanika koji je formiran prema najstrožijim kriterijima koje jedno istraživanje iz društvenih znanosti može imati, i kad analiziramo ove podatke, najčešće ljude pitaju koliko su ponosni na etničke identitete.

Od referenduma 1991. godine mi živimo uz činjenicu da se većina građana na popisu stanovništva izjasnila da su im etnički identiteti važniji od nacionalnog identiteta. Danas se nacionalni identitet izjednačava s etničkim identitetom. Međutim, ovdje, u Evropskoj studiji vrijednosti, ispituje se isključivo nacionalni identitet i afilijativni odnos prema državi u kojoj živimo. Naprimjer, Škota ne pitaju je li ponosan što je Škot, već je li ponosan što je državljanin Velike Britanije.

RSE: Imali ste i pitanje o odrednicama identiteta, te bliskosti građana sa pojedinim geografskim područjima. Šta možete izdvojiti kao posebno zanimljivo?

Kolenović-Đapo: Očekivano, najveću bliskost građani osjećaju prema gradu u kojem žive, što je izjavilo preko 90 posto ispitanika. Bliskost prema regiji osjeća – 87% prema BiH. Gotovo ujednačeno, osjećaju bliskost prema Evropi (56%) i svijetu (54%).

U određenju identiteta državljana BiH, najviše zastupljen odgovor je da je to živjeti u skladu s kulturom Bosne i Hercegovine – preko 88 posto, potom govoriti jezikom konstitutivnih naroda BiH, preko 85 posto.

Sljedeće je poštivati institucije i zakone BiH što navodi 83 posto građana. Nešto niži, iako vrlo visoki, rezultati iskazani su za odrednicu rođenja u BiH, za šta se izjasnilo 77% građana, te značaj bh. podrijetla, što navodi oko 75% ispitanika.

Opširnije na portalu RSE.

* Istraživanje je provedeno u periodu od 1. februara do 30. maja 2019. godine na 160 lokacija prema izbornim jedinicama. Kontaktirano je više od 3.000 domaćinstava kako bi se dobili podaci na uzorku od 1.740 ispitanika. Bilo je angažovano 75 anketara.

Ovo je prva nacionalna studija koja je urađena po svim metodološkim kriterijima.

Učešće u studiji o vrijednostima nisu prepoznale državne institucije, te je izostala i njihova finansijska pomoć za provedbu istraživanja.

Studiju je publikovala Fondacija Friedrich-Ebert.

Program N1 televizije možete pratiti UŽIVO na ovom linku kao i putem aplikacija za Android|iPhone/iPad