Paradoks populizma u RS-u: Šta zaista pokreće secesionizam, i da li je to Dodik?

Prema podacima iz istraživanja koje je objavio The London School of Economics and Political Science (LSE), Dodikova populistička poruka - pozivanje na “volju naroda”, napadi na domaće i strane “elite” i narativ o srpskoj ugroženosti - pomaže mu u političkoj borbi na vrhu, ali ne mijenja temeljne motive građana za podršku secesiji.

Analiza javnog mnijenja u RS-u pokazuje paradoksalan obrazac: građani s izraženijim populističkim stavovima, posebno oni kritični prema elitama, manje podržavaju secesiju i Dodikovu stranku SNSD.

Svako jače izraženo populističko uvjerenje smanjuje vjerovatnoću podrške SNSD-u, dok je povezanost sa secesionizmom veoma slaba. Nasuprot tome, tradicionalni faktori, prije svega etnički identitet, mnogo jače predviđaju želju za nezavisnošću.

Džebo objašnjava da se anti-elitizam u RS-u više odnosi na dugotrajnu vladavinu lokalnih lidera nego na “Sarajevo” ili međunarodnu zajednicu, koje Dodik najčešće napada. To potvrđuju i međunarodne studije koje pokazuju da populistički diskurs najbolje funkcioniše u opoziciji, ali ne i kada populisti godinama vladaju.

Ključni pokretači: Identitet, ekonomske frustracije i loši odnosi među etničkim grupama

Dok populizam ne igra presudnu ulogu, nekoliko drugih faktora snažno utiče na stavove o nezavisnosti:

• etnonacionalni identitet je najjači prediktor - uvjerenje u “srpsku izuzetnost” snažno povećava podršku secesiji
• loši odnosi s Bošnjacima i Hrvatima - što građani negativnije procjenjuju međunacionalne odnose, to više podržavaju nezavisnost
• ekonomske frustracije - osjećaj da je RS ekonomski zapostavljena ili iskorištavana takođe povećava želju za odvajanjem

Ovi nalazi ukazuju da svakodnevna iskustva, ekonomske brige i duboko ukorijenjene etničke percepcije oblikuju političke stavove mnogo više nego populistički slogani.

Zašto Dodik onda stalno koristi populizam?

Ako populizam ne povećava podršku secesiji među građanima, ostaje pitanje: zašto ga Dodik uporno koristi?

Džebo navodi da odgovor leži u njegovoj strategijskoj vrijednosti, a ne u masovnom efektu.

On objašnjava da oopulistička retorika pomaže liderima poput Dodika da zaobiđu ustavne i pravne prepreke secesiji, predstave svaki otpor kao napad “elita” na “volju naroda”, održe mobilizaciju unutar vlastite baze i prebace odgovornost za neuspjehe na druge političke aktere.

Dodikova strategija tako spaja populizam i secesionizam kako bi politički legitimirao ono što je pravno neizvodivo, zaključuje on.

Institucionalni okvir održava podjele

Istraživanje ističe da su ključni pokretači secesionizma duboko povezani s dejtonskim sistemom, koji je etničke identitete postavio kao osnovni temelj politike. Takav okvir, umjesto smirivanja napetosti, često ih produbljuje.

Zbog toga se secesionistički stavovi hrane identitetskim podjelama i ekonomskim frustracijama, a ne populističkim narativima.

Studija pokazuje da secesionizam u RS-u nije proizvod Dodikove retorike, već rezultat kombinacije etničkog identiteta, međunacionalnih odnosa i ekonomskih pritužbi. Populizam ostaje politički alat na vrhu, ali ne mijenja dubinske stavove građana.

Za rješavanje secesionističkih tenzija, piše Džebo, potrebne su politike koje će poboljšati međunacionalne odnose, smanjiti ekonomske nejednakosti i reformisati institucionalni okvir koji održava etničke podjele.

Drugim riječima, Džebo izvodi zaključak da su suštinski problemi dublji od Dodikove retorike, i zahtijevaju mnogo više od njenog pobijanja.

╰┈➤ Program N1 televizije možete pratiti UŽIVO na ovom linku kao i putem aplikacija za Android /iPhone/iPad