Deset najtoplijih i najsušnijih ljeta u Evropi u posljednjih 40 godina uslijedila su nakon oslobađanja posebno velikih količina slatke vode iz ledenog pokrivača Grenlanda, a to može značiti da ove godine u južnu Evropu dolazi posebno vruće ljeto.

Ovo se događa zato što dodatna otopljena voda pokreće seriju pojačanih povratnih informacija koje utiču na snagu i položaj atmosferskog mlaznog toka iznad Evrope, saopštili su iz Nacionalnog centra za okeanografiju u Velikoj Britaniji.

„2018. i 2022. godina bile su najnoviji primjeri“, kaže profesorica Marilena Oltmanns. Godine 2022. ekstremne vrućine zahvatile su veliki dio Evrope što je rezultiralo brojnim šumskim požarima a dijelovi Ujedinjenog Kraljevstva prvi put su dostigli 40°C.

Ovi efekti povratnih informacija znače da će Evropa postati još toplija i sušnija u narednim decenijama kako se topljenje grenlandskog ledenog pokrivača ubrzava, naravno, uz osnovni trend zagrijavanja Zemlje zbog emisije fosilnih goriva, kaže Oltmanns. „Ovo se dešava pored zagrijevanja koje već imamo zbog povećanih gasova staklene bašte“, kaže ona.

Iako se očekuju ekstremniji toplotni talasi i surovije suže kako se planeta zagrijeva, u nekim regionima poput Evrope, nedavni toplotni talasi i suše bili su još ekstremniji od poznatih klimatskih modela. Nekoliko studija povezalo je ove ekstreme sa promjenama u jačini i položaju sjevernog polarnog mlaznog toka, pojasa vjetrova visokog nivoa čiji položaj i snaga imaju veliki utjecaj na vremenske prilike.

“Rezultat su jači obrasci vjetra”

Ali nije jasno šta uzrokuje ove promjene, kaže Oltmanns. Ona je sa svojim timom analizirala vremenska zapažanja u proteklih 40 godina, za koja kažu da pokazuju da su vremenski ekstremi u konačnici rezultat perioda pojačanog topljenja leda na Grenlandu.

NewScientist piše da dodatna otopljena voda dovodi do plitkog sloja slatke vode koji se širi ka jugu u sjevernom Atlantiku. Budući da je manje vjerovatno da će se ovaj sloj pomiješati sa toplijom, slanijom vodom ispod, zimi površina mora postaje hladnija nego inače. Ovo dovodi do ekstremnijeg gradijenta između ove hladne vode i toplijih voda južnije, što jača vremenski front iznad. To zauzvrat jača obrasce vjetra, koji guraju toplu vodu koja teče na sjever – sjevernoatlantsku struju – još sjevernije nego inače. Ovo još više pojačava temperaturni gradijent.

“Ovi frontovi koji se stvaraju između regiona u kojima imamo hladnu slatku vodu i regiona u kojima imamo topliju okeansku vodu su glavni izvor energije za oluje”, kaže ona.

U studiji iz 2020. pokazano je da ovaj proces dovodi do povećanog nevremena tokom nekih zima.

Tim sugeriše da ove zimske promjene imaju trajan učinak u ljetima koji dolaze. “Još uvijek vidimo značajne signale dvije godine nakon što se dogodila anomalija slatkovodne vode”, kaže ona.

Kako to utječe na klimu?

Jači temperaturni gradijent dovodi do jačeg strujanja mlaza širom Evrope, što dovodi do toplijeg i suhog vremena u južnoj Evropi. Zatim, kako se nenormalno hladna voda povlači, mlazni tok se pomjera na sjever, donoseći vruće i suho vrijeme sjevernoj Evropi.

„Pojedinačne karike u ovom lancu povratnih informacija već su razmatrane“, kaže Oltmanns.

„Predložena veza u ovoj studiji između anomalija slatke vode u Atlantiku i kasnijih letnjih vremenskih prilika nad Evropom je intrigantna i relevantna za trenutna naučna istraživanja o dugoročnim predviđanjima ljetnjeg vremena, posebno ako se ta veza zadrži i u budućim ljetima,” kaže Adam Scaife iz britanske agencije Met Office, koji radi na dugoročnim prognozama.

Evropu čeka još toplinskih talasa i suša u narednim godinama. „Mislim da ćemo ovog ljeta imati jake vrućine u južnoj Evropi“, kaže ona.

Oni bi mogli biti još jači 2025. godine, a tada će početi utjecati na sjevernu Evropu. “Procjenjujemo da ćemo imati još jedan jak toplotni talas i sušu ne ove godine u sjevernoj Evropi, već u narednim godinama.”

Program N1 televizije možete pratiti UŽIVO na ovom linku kao i putem aplikacija za Android|iPhone/iPad