Muzikolog Srđan Atanasovski, saradnik Muzikološkog instituta Srpske akademije nauka i umjetnosti (SANU) u svojoj knjizi „Mapiranje Stare Srbije“ analizira ulogu narodnih pjesama u generisanju srpskog nacionalizma, odnosno teritorijalne ekspanzije u XIX vijeku, po principu „gde je srpska pesma, tu je srpska teritorija”.

Knjiga je izašla u “Biblioteci XX vek”, a beogradska promocija je 7. novembra u Ustanovi kulture “Parobrod”.

Atanasovski je angažovan i u amaterskom horu „Naša pjesma“, koji na svom repertoaru ima poznate partizanske i revolucionarne pjesme. Pjevaju se pjesme na raznim jezicima: italijanskom, španskom, albanskom, makedonskom, slovenačkom… Sagovornik Radija Slobodna Evropa (RSE) objašnjava otkud danas interes za tu vrstu muzike.

RSE: Kada neupućeni čitalac otvori vašu knjigu, „Mapiranje stare Srbije“ može da se upita kakve veze imaju narodna pjesma i nacionalizam. Da li narodna pjesma na ovom prostoru spaja ili razdvaja narode?

Atanasovski: Kao istraživač nacionalizma sam pristupio na jedan način koji možda nije onaj koju mi u svakodnevnom govoru koristimo, a to je kako ideologija transformiše čitavu našu percepciju kulturnih artefakata, stavljajući im nove nalepnice.

Sama ideja da jedan narod, kao takav, postoji kao zatvorena celina i da njega možemo da okarakterišemo i opišemo služeći se muzikom, odnosno pripisujući mu određene karakteristične pesme, koje su za njega domaće, a za neke druge strane ne, zapravo je deo nacionalističke ideologije.

Nacionalizam, ma koliko ga mi normalizovali u današnjem diskursu i ma koliko on za nas bio nešto što je conditio sine qua non političkog života, on uvek u svojoj biti razdvaja ljude. Nacionalizmi podrazumevaju podele. I to je opasan trenutak, kada mi poverujemo da su te podele, koje razdvajaju ljude na nacije, dovoljno važne i dovoljno bitne da bi se za njih vodili ratovi i povlačile granice koje suštinski menjaju svakodnevni život ljudi.

Zašto je narodna pesma tu bitna? Upravo zbog toga što se kroz XIX vek, a zapravo i kroz čitav XX vek pa i danas, narodima pripisuje narodna pesma kao nešto što izvire iz njihove duše. To je test – da li ćete prepoznati neku pesmu kao pesmu vašeg naroda ili ćete prepoznati neku drugu pesmu kao pesmu koja vam je strana. Taj test se jedno vreme koristio kao vrlo čvrst argument da se nacionalna zajednica opiše, da se oko nje stavi određena granica i da se ona, na neki način, razdvoji od onih ljudi koji njoj ne pripadaju.

RSE: Da li sam dobro razumjela „gde sve se peva srpska narodna pesma, dotle je teritorija Srbije“?

Atanasovski: Tako je. To je bio jedan od argumenata u XIX veku, kada je bilo vrlo važno povući granice u toku razrešavanja istočnog pitanja, odnosno povlačenja novih granica na teritorijama Osmanskog carstva jer su one bile nepostojeće. Trebalo je iscrtati te granice.

Više pročitajte na ovom linku.

N1 pratite putem aplikacija za Android | iPhone/iPad i društvenih mreža Twitter | Facebook i UŽIVO na ovom linku.