Danas se navršava 20 godina od ubistva premijera Srbije Zorana Đinđića u dvorištu Vlade Srbije. Bio je prvi demokratski izabrani premijer u Srbiji.

Zoran Đinđić ubijen je 12. marta 2003. godine, ispred Vlade u Nemanjinoj 11, a na njega je pucao snajperom pripadnik Jedinice za specijalne operacije (JSO) Zvezdan Jovanović. Za njegovo ubistvo su na po 40 godina zatvora osuđeni nekadašnji komandant JSO Milorad Ulemek Legija i Jovanović kao neposredni izvršilac kao i desetorica saučesnika, dok su dvojica vođa “zemunskog klana” Dušan Spasojević i Mile Luković Kum ubijeni u policijskoj akciji prilikom hapšenja.

Đinđić je sahranjen u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu, uz prisustvo više od 70 stranih državnih delegacija, dok je u pogrebnoj povorci bilo više stotina hiljada građana. Za vrijeme Đinđićevog mandata pokrenut je proces demokratizacije društva i korjenitih ekonomskih i socijalnih reformi.

Iz zatvora pušten jedan od osuđenih za ubistvo Đinđića

“Zorane, postoji plan da budeš ubijen!”

Bliski politički saradnici pokojnog premijera, Zoran Živković i Nenad Čanak, govorili su u emisiji Puls Srbije na TV Kurir o o njegovom liku i djelu, ali i o događajima koji su neposredno povezani sa njegovim ubistvom.

“Imali smo šansu koja se videla kroz razne projekte. Zapad je dosta pomogao da se izvučemo iz raznih ekonomskih problema. Vi se ne sećate, ali tada se benzin nije kupovao na pumpama, nego u plastičnim flašama pored puta. Penzioneri su se ubijali jer nisu mogli da podnesu teške uslove života. Sa Zoranom je sve to počelo da se menja. Nije tu bilo nekog velikog optimizma, ali se stvorilo nada da su promene moguće”, rekao je Čanak.

Dodao je da je Đinđić trošio dosta vremena kako bi razgovarao sa svojim koalicionim partnerima i iznio svoje mišljenje o tome šta je bila njegova najveća greška.

“On je meni govorio o tome kako dva sata potroši razgovarajući sa koalicionim partnerima kako bi obezbedio dovoljnu podršku i da bi to sve to što je zamislio nekako išlo napred. Njegova najveća greška je bila što je zapostavljao sve aveti koje su vrebale iz prikrajka. Zbog njegove politike su se mnogi osećali ugroženim i što je ta ugroženost bila veća, rasla je i opasnost”, naveo je.

Čanak se prisjetio da je tokom jednog skupa na kom su prisustvovali članovi tadašnje vlade Srbije, ministar unutrašnjih poslova Dušan Mihajlović dao jasno upozorenje Điniđiću da se na njega sprema atentat.

“Sećam se skupa u Moroviću gde je tadašnji ministar unutrašnjih poslova Dušan Mihajlović rekao sledeće: ‘Zorane, postoji plan da budeš ubijen!’ Planirana su i ubistva još nekih ljudi iz vrha vlasti i da se svaki dan ubijaju po dva člana vlade ili DOS-a, u koje smo spadali i mi. Đinđić je na to kroz njegov prepoznatljivi osmeh rekao: ‘Hajde, Dušane, opet preteruješ’.”

Živković je rekao da premijer jednostavno nije bio u stanju da upozorenje shvati ozbiljno.

“Rekao je tada: ‘Što bi neko trošio metak na mene kad može da me pobedi na izborima?’ Izbori je trebalo da budu 2004. i mi smo bili spremni da ih izgubimo. To nas nije iznenadilo, jer nijedna regformska vlada nije mnogo popularna, ali se kasnije vrati na političku scenu. Do 2004 je trebalo da završimo projekat državne zajednice Srbije i Crne Gore ida se pitanje Kosova reši. Treća stvar je bila borba protiv kriminala. Trebalo je počne akcija slična Sablji. To se saznalo, a ubeđen sam da su inspiratori ubistva bili ljudi iz klana Milošević, jer je on imao direktan kontakt sa ubicama”, kazao je Živković.

Ko je bio Zoran Đinđić?

Zoran Đinđić je rođen 1. avgusta 1952. godine u Bosanskom Šamcu, a diplomirao na Filozofskom fakultetu u Beogradu 1974. godine, da bi doktorirao 1979. godine na Univerzitetu Konstanc, gdje je radio kao asistent, a do 1990. godine boravio je u Njemačkoj i na univerzitetima i institutima društvenih nauka u Bonu i Frankfurtu.

U Srbiju se vraća 1990. godine i postaje jedan od osnivača DS. Đinđić je zajedno sa drugim srpskim intelektualcima, disidentima i prodemokratskim aktivistima osnovao Demokratsku stranku, zasnovanu na temeljima i sličnom konceptu predratne Demokratske stranke Ljubomira Davidovića. Postao je predsjednik Izvršnog odbora partije 1990. godine, kada je dobio i poslanički mandat u Skupštini Srbije.

Za predsjednika Demokratske stranke, umjesto dotadašnjeg Dragoljuba Mićunovića, izabran je 1994. godine. Bio je poslanik u prva tri višestranačka saziva Narodne skupštine i Veću republika Skupštine SRJ. Đinđić je bio jedan od nosilaca petooktobraskih promjena 2000. godine i jedan od najistaknutijih lidera Demokratske opozicije Srbije (DOS), koju je činilo 18 stranaka.

Demokratska stranka, čiji je predsjednik bio, postala je najveća stranka u okviru DOS-a koji je osvojio 64,09 odsto glasova na parlamentarnim izborima u decembru 2000. godine i dobio 176 od 250 poslaničkih mjesta u Narodnoj skupštini. Đinđić je izabran za predsjednika Vlade Srbije 25. januara 2001. godine i ušao je u istoriju kao prvi demokratski izabran premijer Srbije, poslije pada Slobodana Miloševića sa vlasti.

Na mjestu premijera bio je do 12. marta 2003. godine, kada je na njega pucano ispred zgrade Vlade Srbije, posle čega je prevezen u Urgentni centar, gdje je poslije pokušaja reanimacije, ubrzo preminuo. Njegovo ubistvo mnogi anlitičari i političari tumačili su kao namjeru da se zaustavi proces demokratizacije i modernizacije društva i korjenitih ekonomskih i socijalnih reformi nakon pada režima Slobodana Miloševića.

Specijal N1 o Zoranu Đinđiću

Kako se danas Srbija sjeća ubijenog premijera i njegovog djela? Šta jeste, a šta nije Đinđićeva državnička i politička zaostavština? Ova i druga pitanja čine kolektivno sjećanje. Najvažnije od svih glasi – koliko je atentat na Zorana Đinđića bio hronika najavljene smrti?

Odgovori sabiru sve neuralgične tačke. Riječ je o ratovima, tranziciji, demokratiji, budućnosti zemlje i njenoj orijentaciji.

Priča o Zoranu Đinđiću zato je priča o Srbiji.

Dokumentarni film „Đinđić – priča o Srbiji“ gledajte u danas, 12. marta, u 19.30h na N1.

Pre dvadeset godina ubijen je Zoran Đinđić. Ova trauma, otvorena 12. marta 2003. godine, traje i danas. Gde je tada bila država, a gde mafija?
Priča o Zoranu Đinđiću zato je priča o Srbiji.

Dokumentarni film „Đinđić – priča o Srbiji“ gledajte u nedelju, 12. marta, u 19.30h na N1 pic.twitter.com/HPk1GGrCcl

— TV N1 Beograd (@N1infoBG) March 6, 2023

Program N1 televizije možete pratiti UŽIVO na ovom linku kao i putem aplikacija za Android|iPhone/iPad