Ako pogledamo malo dalje u historiju i izostavimo kinematografiju, krv, nasilje i izopačenost su protkani kroz historiju hiljadama godina, počevši od pećinskih crteža, doba barbarizma, gladijatorskih arena, modernih ratova zakon je jednostavan; "ubij, ili budi ubijen".

U svjetskoj kinematografiji godinama ništa “ne pali” kao mješavina krvi, nasilja i izopačenosti u umjetničkoj formi.

Ljudska žeđ za krvlju, simbolički rečeno stara je koliko i čovječanstvo. Metode se mijenjaju, ali divlja želja je ostala, i u najvećoj mjeri se prenosi kroz svjetsku kinematografiju, kroz pomenuti – umjetnički dodir.

Prije uspona uznemirujućihi slika na velikom platnu, publika je decenijama uživala u teatarskoj formi izražaja nasilja, koje je bilo samo slika, motiv ili personifikacija duboke priče i pouke koju komad nosi.

Okretanje glave od platna

Kada se 1897 godine pojavilo kino Grand Guinol u srcu Pariza, niko se nije nadao da će ono doživjeti replike skoro u cijelom svijetu. Grand Guinol je do svog zatvaranja 1962. godine bombardovalo francusku publiku eksplicintim snimcima seksa, nasilja, silovanja – što je dovelo do stvaranja niza autora koji su svoje karijere izgradili personificirajući taj sadržaj u formi sedme umjetnosti.

Karakterizacije “besmislenih i izopačenih” autora prvi su dobili Alfred Hitchcock (Psycho), George A. Romero (Night of the Living Dead) te svjetski režiseri Ruggero Deodato i Hideshi Hino.

Oni su suštinski prvi zbog kojih je publika “okretala obraz” od kino latna, ali, stvari suštinski su počele dosta ranije.

U kontekstu historije, svijet uznemirujućih filmova je prešao ogroman put. Granice nasilja su pomjerene više puta, a u nastavku pogledajte listu nekih od najuznemirujućih filmova.

Lista je utemeljena na kulturnom uticaju, znatiželji, faktoru šoka ali i kontekstu vremena u kojem su snimljeni.

Počnimo!

A CLOCKWORK ORANGE; Stanley Kubrick, 1971.

Baziran na romanu Anthonyja Burgessa kinematografska vizija Stanleyja Kubricka je pomjerila granice “Paklene narandže”, i jedan je od filmova s kojim se ništa ne može mjeriti. Alex, glavni protagonista luta futurističkom velikom Britanijom sa svojim drugovima zadovoljvajući sopstvenu želju za ultranasiljem.

Alex je nakon “all-in-all-out” silovanja uhapšen i podvrgnut iracionalnim metodama liječenja, koje ga ostavljaju zbunjenim i ranjivim. Nakon što se vrati na ulicu, Alexu manjka odbrambenog mehanizma, a karma djeluje na brutalan način.

Priča zapravo govori o nasilnoj, poremećenoj omladini, ali sa sobom nosi prejaku moralnu poruku. Kubrick je stvorio distopijsko okruženje gdje je politika korumpirana, a zakon se svaki dan ponovo piše, sa krvlju po ulicama.

PINK FLAMINGOS; John Waters, 1972.

Sve što vidite na ovom filmu je realno, nemontirano i stvarno, da stvarnije ne može biti. Dvije grupe se takmiče ko će biti “najprljavija osoba na svijetu”, gdje Divine, jedna od najpoznatijih transvestita zapravo ne glumi, nego se “ponaša”.

Film je uspio kao crna komedija, ali i kao film iz kategorije uznemirujućih.

Ispunjen je haosom, pomiješanim sa humorom, sa nebrojenim uznemirujućim scenama. Uživa status kultnog filma, kojeg morate gledati na sopstvenu odgovornost.

LAST HOUSE ON THE LEFT; Wes Craven, 1972.

Film koji ne spada niti u jedan žanr. Zlatno doba filma u kojem filmovi nisu grupisani, nego su snimani sa izuzetnim entuzijazmom i voljom. Režiserki debi Cravena je i dan danas jedan od najšokantnijih momenata zabilježen na celuloidnoj traci.

Namjera nam nije pokvariti zaplet i kraj za čitatelje koji vole ovu tematiku, tako da ćemo pominjati samo kratke crte filmova koje ćemo nabrajati.

Sociopate, glavni negativci u filmu se nakon brutalnog čina predstavljaju kao trgovački putnici, a obrat nastupa kada otac jedne od žrtava primijeti ogrlicu sa unikatnim potpisom.

Kasnije je ovo djelo nazvano “eksploatacijskim hororom”, nakon što Collinwood doživi neopisivu želju za osvetom koja zapravo završava jako impozantno.

MARTYRS; Pascal Lauhier, 2008.

Nakon tri filma iz sedamdesetih godina, dolazimo do 2008. godine kada je nastao “pokret novog francuskog ekstremizma u kinu”. “Mučenici” su Anna i Lucie koje su otete i zlostavljanje od rane mladosti.

Film poprima oblike misticizma, psihiloških manifestacija i naglih smjena užasa i torture.

Ultranasilan film pun perverzije i sadizma, protkan scenama religijskog “ispiranja mozga”, zatočeništva koji je dobio opisni pridjev “bolestan”.

FUNNY GAMES; Michael Haneke, 1997.

Možda najbolja impresionacija psihopata na filmu svih vremena. Frank Giering i Arno Frisch, glavni glumci, otimaju porodicu radi sopstvene sadističke zabave na 12 sati.

Sve vrijeme se ismijava nedostatak intelekta, bez ponuđenih konkretnih motiva.

SRPSKI FILM; Srđan Spasojević, 2010.

Teško da ste 2010. godine mogli proći ulicama bilo kojeg balkanskog grada da se u zraku nije čulo “jesi gledao Sprski film”.

Srđan Todorović je porno glumac u penziji koji zasniva porodicu i ne bavi se više svojim starim poslom. Sve dok mu na vrata ne pokuca Vukmir (Sergej Trifunović), nezavisni producent mračnih porno filmova, koji mu nudi veliku sumu novca za posljednji film – koji će mu obezbijediti porodicu do kraja života.

Film je ispunjen uznemirujućim scenama od kako krene zaplet, pa do samog kraja, i poslije samog kraja, ali ono što se konstantno zaboravlja jeste da prikazuje apsolutno sve dekadencije kojima je naše društvo izloženo – samo na brutalan način, koji ljudi najlakše pamte.

SALO (120 DANA SODOME); 1975, Pier Paolo Pasolini

Malo ko je ovaj film gledao dva puta. Kroz torturu, italijanski autor se fokusira na korumpirani fašistički liberalizam u vrijeme Mussolinija.

Inače, pored dosta ogavnih i teških scena za gledanje, Salo je jedan od najinteligentnijih filmova ikad snimljenih. Na sebi svojstven inteligentan način prati teme moći, korupcije, fašizma protkanih kroz seksualne perverzije. Film slave historičari i kritičari, ali i umjetnici koji osuđuju zle umove.

ERASERHEAD; David Lynch, 1977.

Teško da možete napraviti ijednu filmsku listu bez Davida Lyncha, koji je sa ovim ostvarenjem izmislio termijn Body Horror.

Film je nadrealan u svakom smislu, ali dubok i filozofski nastorjen. Henry Spencer živi u postapokaliptičnom indusrijskom društvu, gdje mašine bljuju smog.

Spencer dobija dijete mutanta, koje plače konstantno. Mary, ne može podnijeti buku u napusta muža, dok Jack postepeno ludi, i svjesno dozvoljava da ga ludilo obuzme u potpunosti.

Konstantno varira između realnosti i fantazije, a najbolje ga opisuje stres i anksioznost. Lynch gledateljima ne dozvoljava da se odluče da li su slike stvarnost ili java – dok ga scenaografija čini potpuno fantastičnim za gledanje, dovodeći vas do iskustva koje se može opisati transcedentalnim.

Moglo bi se ovdje pisati još šire, još duže i još više o svim navedenim filmovima, ali i onima koji zaslužuju počasno pominjanje.

Ipak, ne smije se zaboraviti inteligentni dodir kojeg su autori ostavljali, referirajući se na politiku, nauku, kulturu i aktivno stanje u društvu.

Drugi su nam ponudli “na pladnju” umove psihopata, apostofirajući da se radi o kinematografskoj umjetnosti.