Grupa državljana Srbije i Bosne i Hercegovine (BiH) je početkom marta pred Visokim sudom u Londonu zvanično najavila podnošenje tužbe protiv Srpske pravoslavne crkve (SPC) zbog svešteničke pedofilije kojoj su bili izloženi unutar te vjerske institucije.

Tužena strana ima rok od tri mjeseca da odgovori, a ukoliko londonsko pravosuđe prihvati slučaj, podnosioci zahtjeva očekuju da budu korak bliži pravdi, koju godinama unazad nisu uspjeli da dobiju pred domaćim sudovima.

Advokat Mladen Kesar, ispred advokatske kancelarije koja zastupa ovu grupu rekao je za Radio Slobodna Evropa (RSE) da su za sada tri osobe imenom i prezimenom stale iza najave tužbe.  

Prema njegovim riječima, slučajevi koje podnose tužioci izvan britanskog područja vrlo često bivaju prihvaćeni na britanskim sudovima, ukoliko se pokaže veza sa Velikom Britanijom.

“U ovom slučaju to bi bio ogranak SPC u Velikoj Britaniji koji je deo Britansko-skandinavske eparhije”, rekao je. 

On je dodao da su po Ustavu SPC, sve eparhije pod direktnom upravom Patrijaršije i najviših organa SPC i da će sud razmotriti i druge stvari kao što su efikasnost pravne zaštite u matičnoj zemlji, dostupnost i kvalitet besplatne pravne pomoći, zakonske odredbe vezane za zastarelost, korupciju i neadekvatan pristup pravosuđu.  

Kesar je rekao da se pored tri tužioca njegovoj kancelariji u Britaniji javilo još nekoliko ljudi koji tvrde da su žrtve pedofilije u SPC i da se podaci o njihovim slučajevima još prikupljaju.  

Među trojicom tužilaca je i Bojan Jovanović, nekadašnji đakon koji je prije nekoliko godina javno optužio danas penzionisanog vladiku Zvorničko-tuzlanske eparhije Vasilija Kačavendu da ga je seksualno uznemiravao i tražio od njega da mu podvodi dječake.  

Uprkos Jovanovićevom svjedočenju u brojnim medijima, ali i pred Sinodom SPC, kao i inkriminišućim video snimcima Kačavende sa jednim mladićem koji su procurili u javnost (a o čijoj autentičnosti se policija nije izjašnjavala javno), crkveni velikodostojnik nije krivično odgovarao, a Sinod SPC ga je penzionisao 2013. godine iz, kako je tada navedeno, zdravstvenih razloga, podsjeća RSE.  

“Pre nego što smo otišli u London, mi smo angažovali pravnike i veštake koji su veštačili ceo slučaj i koji su dali jasne dokaze da u ovakvoj atmosferi u Srbiji ne možemo očekivati da se nešto reši, uprkos svim dokazima koji postoje”, kazao je za RSE Bojan Jovanović.  

On je dodao da je o najavi tužbe protiv SPC obavijestio i predsjednika Srbije Aleksandra Vučića, kao i premijerku Anu Brnabić i da im je dostavio svu prateću dokumentaciju.  

RSE navodi i da od službe za saradnju sa medijima SPC nisu uspjeli da dobiju komentar o ovom slučaju.  

Ukoliko tužba bude usvojena, tužena strana će biti čitava SPC, a ne pojedini njeni članovi, rekao je Mladen Kesar.

Protođakon Ljubomir Ranković, urednik “Glasa Crkve” u Šapcu, rekao je za RSE da podržava inicijativu da inostrani sud ispita optužbe o pedofiliji u redovima SPC, ali je dodao da tužba ima smisla ukoliko je okrenuta protiv pojedinaca, a ne čitave Crkve.  

“Ako tužite SPC, to je kao kada bi policajac izvršio pedofiliju, a vi tužite Ministarstvo unutrašnjih poslova. Ovde treba ustanoviti krivicu tih pojedinaca. Ja bih to želeo više od bilo čega na svetu i siguran sam da bi SPC najrigoroznije kaznila počinioce”, rekao je Ranković.  

Kesar je rekao da nijedan sveštenik SPC neće biti tužen individualno, jer je SPC njihov poslodavac i “ona kao organizacija, kao vjerska zajednica, ima odgovornost za postupke onih koji je predstavljaju i koji rade za nju”. 

Kesar je podsjetio i na izjavu patrijarha SPC Irineja u intervjuu Kuriru novembra 2015: “Bile su razne priče o Kačavendi, međutim, priča uvek ima. Čim smo dobili dokaze, protiv vladike zvorničko-tuzlanskog preduzete su određene mere, odnosno penzionisan je”.  

Tu izjavu SPC nikada nije demantovala, rekao je Kesar i napomenuo da se Crkva nije suštinski distancirala od sveštenika u svojim redovima koji su bili povezivani sa optužbama za pedofiliju, navodi RSE.  

Odgovornost pojedinih vladika SPC koji su bili prijavljeni za pedofiliju do danas u Srbiji nije sudski utvrđena.  

Slučaj Pahomija, Ilariona…

Za razliku od vladike Vasilija Kačavende iz BIH entiteta Republika Srpska, koji nije ni dospio pred građanski sud, vladika Eparhije vranjske Pahomije Gačić je 2006. godine oslobođen optužbi za seksualno zlostavljanje četiri dječaka.

Nakon maratonskog sudskog postupka, Opštinski sud u Nišu je Pahomija, koji je sve vrijeme negirao krivicu, u dva od četiri predmeta oslobodio zbog nedostatka dokaza, dok je u druga dva predmeta nastupila zastara.  

Vrhovni sud Srbije je 2007. godine ustanovio da je tokom suđenja ovom vladiki bilo ozbiljnih propusta koje su načinili niži sudovi, ali do ponavljanja suđenja nije moglo doći jer zakon to ne dozvoljava.  

Marta 2013. godine mediji su objavili da je Osnovno tužilaštvo u Vranju pokrenulo pretkrivični postupak protiv Pahomija, nakon optužbi magacionera Eparhije vranjske, koji je vladiku optužio za dugogodišnje seksualno zlostavljanje.

Tužilaštvo je godinu dana kasnije utvrdilo da nema razloga za pokretanje krivičnog postupka.  

Kako je za RSE rečeno u Osnovnom tužilaštvu, crkveni zvaničnik je u predistražnom postupku dao izjavu Policijskoj upravi Vranje avgusta 2013. godine.  

“Na osnovu dokaznog materijala prikupljenog u predistražnom postupku, izveštaju PU Vranje sa službenim beleškama obaveštenju primljenom od građana, doneta (je) odluka da nema mesta pokretanju krivičnog postupka”, navodi se u saopštćenju koje potpisuje vršiteljka funkcije osnovnog javnog tužioca Milica Petković. 

Tokom čitavog sudskog procesa, kao i u toku predistražnih radnji tužilaštva, Pahomije je ostao na visokoj poziciji u SPC, a Crkva je saopštila da će se njegovom slučaju oglasiti tek kada redovni sud utvrdi “šta je istina”.  

Iste godine kada je Pahomije oslobođen optužbi, nekadašnji starješina manastira Hopovo Ilarion (svetovno Jovan Mišić) osuđen je u novosadskom Okružnom sudu na godinu dana zatvora zbog navođenja maloljetnih dječaka na “nedozovljene polne radnje”.

Međutim, Vrhovni sud je 2007. godine vratio postupak na novo suđenje, ali tog suđenja nije bilo, jer je predmet zastario.  

Glavni problem je u tome što državni sudovi i u Srbiji i u BiH nisu do kraja izvršili dužnost, dakle nisu donijeli presude, kaže protođakon Ljubomir Ranković.  

“Crkveni sud ne može da sudi, jer on nema relevantne podatke, niti može da vrši istragu. Ne može, recimo, da zatvori nekoga da ne bi uticao na svedoke. On može da reaguje tek kada dobije presudu građanskog suda. Očigledno je da su, ukoliko ima krivice, državni sudovi ovde zatajili. Zato iz sveg srca podržavam to da jedan međunarodni sud utvrdi činjenice i donese presudu”, kaže Ranković, koji je 15 godina radio kao sekretar Crkvenog suda.  

Međutim, Bojan Jovanović kaže da su slučaj optužbi za pedofiliju u SPC prethodnih godina istraživali policija i tužilaštvo, da su nadležnima predočeni svi dokazi, ali da nema političke volje da se dođe do epiloga.  

“Država već ima sve što smo mi dostavili londonskom sudu, međutim u pitanju je teška politička situacija u Srbiji, u kojoj političke stranke tolerišu nedela SPC. Ako država Srbija ne želi da se umeša u sve ovo, neka nosioci vlasti izađu i neka to lepo kažu narodu”, naveo je Jovanović.  

Kesar je rekao da je upravo neefikasnost domaćih sudova jedan od glavnih razloga što su se ljudi koji tvrde da su žrtve sveštenika pedofila obratili pravosuđu u stranoj zemlji.  

“U njihovim matičnim zemljama, svi pokušaji da isteraju pravdu su bili neuspešni i svi pokušaji da iskoriste institucije i zakone koji bi trebalo da ih zaštite su propali i sada je ovo jedina mogućnost, barem za sada, koja im je ostala”, naglasio je.  

U međuvremenu, Vasilije Kačavenda je, iako penzionisan, ove godine služio božićnu liturgiju u manastiru Sveta Petka u Bijeljini a SPC se tim povodom nije oglasila, dodaje RSE.  

N1 pratite putem aplikacija za Android | iPhone/iPad i društvenih mreža Twitter | Facebook i UŽIVO na ovom linku.