Evropa vjeruje da je spremna za drugi novi mandat Donalda Trumpa. Nakon što je preživjela jednu Trumpovu administraciju, evropski kreatori politika smatraju da imaju recept za navigaciju kroz ponavljanje tog scenarija. Međutim, kako piše Foreign Policy (FP), njihovo povjerenje nije opravdano. U analizi se ističe da je Evropa fokusirana na pogrešne ciljeve i ometena političkim krizama, te da će Washington vjerovatno smanjiti prisustvo svojih trupa i zahtijevati još veće troškove za odbranu.
FP piše da evropski birokrati još uvijek nisu shvatili hitnost i opseg promjena koje će biti potrebne u vojnoj potrošnji i strategiji.
“Podmićivanje i laskanje možda će privremeno umiriti Trumpa, ali nijedno od toga vjerovatno neće skrenuti njegove planove za preusmjeravanje američkih vojnih obaveza dalje od Evrope. Evropa bi se mogla uskoro naći izložena, bez sigurnosnog kišobrana SAD-a i bez održive alternative”, navodi se u analizi.
Kupovanje vremena
Za Trumpa i njegove savjetnike, evropsko samozadovoljstvo predstavlja izazov za jedan od njihovih ključnih ciljeva: prebacivanje tereta odbrane na NATO saveznike. No, nova administracija ima određene poluge koje može koristiti kako bi natjerala Evropu da se probudi i signalizira ozbiljnost svojih namjera: odlučno smanjenje američkog vojnog prisustva u Evropi rano u njegovom mandatu i prebacivanje sigurnosnih odgovornosti na članice Evropske unije.
Od Trumpove izborne pobjede u novembru prošle godine, evropski lideri su bili proaktivni, angažirajući se u užurbanoj diplomatiji i obećavajući Trumpu razne političke ustupke kako bi spriječili kaznene carine i povlačenje američkih trupa, čime je prijetio tokom svoje predsjedničke kampanje.
Na vrhu liste ustupaka su obećanja o povećanju troškova za odbranu, što je jedno od Trumpovih dugogodišnjih zahtjeva. Posljednjih sedmica, generalni sekretar NATO-a Mark Rutte jasno je dao do znanja da Evropa zna da mora više trošiti. S mnogim zemljama koje sada troše 2 posto BDP-a na odbranu, evropski kreatori politika razmatraju povećanje tog cilja na 3 posto, nadajući se da će veći budžeti—iako još uvijek niži od Trumpovog ultimatuma od 5 posto—zadržati američke vojne snage posvećene odbrani kontinenta.
Evropa se također nada da će ekonomski usklađivanjem i angažmanom s Washingtonom izbjeći sukobe oko trgovine i odbrane. Christine Lagarde, predsjednica Evropske centralne banke, na primjer, pozvala je Evropu da usvoji “strategiju čeka”, kupujući više američkog prirodnog gasa i oružja kako bi ostala u dobrim odnosima s Trumpom.
Drugi evropski kreatori politika pozvali su svoje kolege da energičnije slijede američke izvozne kontrole i inicijative za smanjenje rizika prema Pekingu, implicirajući mogući dogovor: evropska pomoć—ekonomska, ako ne i vojna—u okviru američke agende “obuzdavanja Kine” zauzvrat za podršku SAD-a protiv Rusije.
Kako navodi FP, “ustupci u ekonomskoj ili politici prema Kini možda će kupiti nešto vremena za Evropu, ali vjerovatno neće odvratiti Trumpa. Prebacivanje odbrambenog tereta na Evropu je prioritet za Trumpa i njegov unutrašnji krug, u kojem će vjerovatno biti malo volje za kompromis“.
Osim ustupaka, evropski lideri su se okrenuli i taktici zastrašivanja, naglašavajući takozvane “međupovezanosti” između Azije i Evrope. Oni upozoravaju, na primjer, da globalni kredibilitet SAD-a i obuzdavanje Kine zahtijevaju da Sjedinjene Države zadrže svoje prisustvo u Evropi – i finansiraju poraz Rusije u Ukrajini.
Postoji nekoliko verzija ove narativa: jedan naglašava ulogu Sjeverne Koreje i Kine u ruskom ratu u Ukrajini, drugi sugerira da bi Tajvan mogao sljedeći pasti ako Ukrajina padne. Treći pretpostavlja da bi povlačenje SAD-a iz Evrope moglo gurnuti samu Evropu u ruke Kine.
Kako piše FP, “svi ti narativi oslanjaju se na dugotrajne strahove SAD-a o gubitku utjecaja na globalnoj sceni i ciljaju na one u Trumpovom krugu koji zagovaraju prioritetno usmjeravanje resursa SAD-a prema Aziji“.
Da li se Evropa pripremila?
Napori Evrope da se pripremi za Trumpov povratak nisu bili potpuno uzaludni. Povećana potrošnja na odbranu od strane članica NATO-a od 2020. godine trebala bi zadovoljiti novu administraciju. Štaviše, Trump je već preuzeo zasluge za ovaj napredak. Međutim, iako su obećanja o većoj vojnoj potrošnji dobra, malo je zemalja smislilo odakle da pribave sredstva za veće budžete za odbranu. Mnoge zemlje su više fokusirane na Ukrajinu – i posljedice povlačenja SAD-a iz tog rata – nego na jačanje vlastitih odbrambenih kapaciteta.
“Sve ovo ostavlja Evropu ozbiljno neusklađenom s nestrpljivom američkom administracijom kada je riječ o stepenu i brzini prelaska odgovornosti“, upozorava se.
Ova letargija možda nije iznenađujuća kada se uzme u obzir duga historija prepucavanja između Washingtona i evropskih zemalja o podjeli tereta, debate koja seže unazad barem koliko i sam NATO. Decenijama su američki kreatori politika pritiskali za veću podjelu tereta (dok su izbjegavali stvarni pritisak), dok su evropski kreatori politika obećavali da će učiniti više (ali nisu uspjeli u tome).
“Na obje strane postoji općeprihvaćena pretpostavka da se Evropa ne može sama odbraniti zbog unutrašnjih podjela“, piše FP
Paradoksalno, evropski kreatori politika također imaju iskustvo iz prve Trumpove administracije kao izvor sigurnosti.
“Uprkos Trumpovoj retorici, njegova prva administracija nije napravila značajne promjene u američkoj predanosti Evropi. NATO se čak proširio tokom njegovog mandata – dodajući Crnu Goru i Sjevernu Makedoniju – a njegova administracija povećala je isporuke oružja Ukrajini“, navodi se.
Međutim, FP ističe da će Trumpov drugi mandat vjerovatno biti drugačiji od prvog:
“Od 2016. do 2020., primarni glas koji je zagovarao povlačenje SAD-a iz Evrope bio je sam Trump. Većina njegovih savjetnika bila je protiv povlačenja i dijelila je konsenzus američke elite da bi prebacivanje tereta na Evropu smanjilo američki utjecaj i ugrozilo sigurnost SAD-a. Danas su, međutim, snage unutar Trumpove administracije koje se zalažu za manju angažiranost SAD-a u evropskoj odbrani mnogo snažnije“.
Raste osjećaj među republikancima da je Washington platio daleko više nego što je njegov pošteni udio u Ukrajini i drugdje. Također, postoji snažan pritisak od strane takozvanih “prioritizatora”, poput Elbridgea Colbyja (kandidata administracije za zamjenika sekretara za politiku odbrane), koji tvrde da bi Washington trebao usmjeriti većinu svojih resursa na Indo-Pacifik, gdje se nalaze njegovi najhitniji interesi i najozbiljniji rival.
Na kraju, Ministarstvo odbrane sve više – iako tiho – izražava zabrinutost zbog budžetskih problema, smanjenja zaliha i opterećenja koje operacije u više regija stavljaju na ograničeno osoblje i sisteme.
Evropske države su napravile određeni napredak u izgradnji svojih odbrambenih kapaciteta posljednjih godina. Potrošnja je povećana, dijelom zbog Trumpove retorike tokom prvog mandata, a daleko više zbog ruske invazije na Ukrajinu 2022. godine. Evropska unija je pokrenula inicijative u zajedničkoj nabavci i finansiranju – poput Programa evropske odbrambene industrije – koji omogućava manjim državama da koordiniraju odbrambene programe, izbjegavaju dupliciranje i grade bolju industrijsku bazu. Multilateralni sporazumi s akterima koji nisu u sklopu EU su se proširili, poput Sky Shield-a, koji trenutno okuplja 22 evropske države radi koordinacije zemaljske vazdušne i raketne odbrane.
“Međutim, iako su ovi koraci dramatični prema evropskim odbrambenim standardima, oni kasne najmanje 10 godina. Zajednička odbrana među evropskim državama ostaje u ranoj fazi razvoja. Njihove vojske su premale i nedostaje im ključna tehnologija ili borbene sposobnosti (poput dopunjavanja goriva u letu ili sposobnosti za obavještavanje, nadzor i izviđanje). Također nemaju zajednički sistem zapovijedanja i kontrole izvan postojećeg američki dominantnog NATO okvira“, navodi se.
“Jednostavno rečeno, evropske vojske nisu ni blizu spremne za ozbiljnije izazove“, dodaje se.
Što je još gore, “ne postoji pravi osjećaj hitnosti da se ulože potrebne investicije za uspostavljanje nezavisne evropske odbrane“.
FP navodi da mnogi evropski kreatori politika govore kao da je koordinacija odbrane generacijski problem koji treba riješiti; šef francuske avio-kompanije Dassault, na primjer, rekao je za Financial Times u martu 2024. godine: “Stvarnost izgradnje evropske odbrambene industrije [je] da će to potrajati mnogo godina, pa čak i mnogo decenija“.
Lideri Evrope se upuštaju u pregovore, nadajući se jasnoći o tome šta mogu očekivati od Sjedinjenih Država u budućnosti, te objašnjavaju sve razloge zašto ne mogu – politički ili ekonomski – zamijeniti doprinos Washingtona njihovoj sigurnosti. Međutim, s Trumpovom administracijom koja se priprema da se oslanja na prebacivanje odgovornosti, evropski lideri bi mogli otkriti da ovakvi izgovori neće donijeti mnogo olakšanja.
Šta Evropa može učiniti, i može li je Trump natjerati na to?
Srećom, rješenja za sigurnosni deficit Evrope su nadohvat ruke, piše FP.
Najmanje što evropske države trebaju učiniti je povećati potrošnju, povećati veličinu i spremnost postojećih vojski te nabaviti potrebne sisteme i platforme. Ovi koraci će zahtijevati političke odluke o prioritetima, ali nisu nerješivi.
Ako Trump i njegovi savjetnici ozbiljno žele natjerati Evropu da učini više, imaju opcije. Ako je najveći problem nedostatak političke mašte evropskih lidera, Trump je u poziciji da ih šokira i natjera na akciju učinivši neke od svojih ranijih prijetnji uvjerljivima.
Najočitiji korak bio bi povlačenje značajnog broja američkih vojnih snaga iz Evrope uskoro. Ovo je lakše nego što se čini. Tokom bivšeg predsjednika Joea Bidena, broj američkih vojnika u Evropi povećan je za najmanje 20.000. S obzirom na to da je rizik od šireg rata u Evropi znatno manji nego 2022. godine, ove snage bi se mogle povući bez značajnog rizika ili komplikacija. To bi signaliziralo Evropi da je Trumpov tim ozbiljan u pogledu brzog prebacivanja odgovornosti.
Trumpov tim također može koristiti postojeće institucije kako bi direktno prebacio odgovornosti za odbranu na evropske države. Proces planiranja snaga NATO-a – koji postavlja zahtjeve za sposobnostima unutar saveza – jedan je od takvih mehanizama.
Washington bi mogao postaviti agresivne ciljeve za snage i sposobnosti evropskih članica NATO-a. Planovi odbrane mogli bi se prepraviti kako bi evropske snage preuzele primarnu odgovornost u određenim scenarijima, potičući ih da preuzmu veću ulogu i pružajući im veću motivaciju za izgradnju svojih vojnih kapaciteta.
Čak i rat u Ukrajini nudi prilike. Uglavnom, rat je služio kao prepreka za razgovore i investicije potrebne za ostvarenje prebacivanja tereta. Smanjenje američkog učešća u ratu u Ukrajini samo po sebi može biti korak ka uravnoteženijem odnosu između SAD-a i Evrope u oblasti odbrane, omogućavajući administraciji da potakne Evropu da preuzme dio odgovornosti za naoružavanje ili finansiranje Ukrajine izvan američkog sigurnosnog kišobrana. Jednako je važno da Trumpov tim ne dopusti evropskim državama da koriste Ukrajinu kao taktiku odgađanja kako bi izbjegle razgovore o vlastitoj sigurnosti.
“Vrijeme sigurnosti bez vlastitog doprinosa je završeno”
U analizi se ističe da bi primjena tvrde linije u vezi s prebacivanjem odgovornosti mogla imati i posljedice za SAD. Možda će postojati ograničenja u pogledu toga koliko saradnje Trumpova administracija može očekivati u ekonomskim pitanjima, poput trgovine i kontrola izvoza prema Kini, dok vrši pritisak na Evropu po pitanjima sigurnosti i odbrane.
“Ipak, dugoročno gledano, natjerati Evropu da preuzme odgovornost za vlastitu odbranu vrijedilo bi smanjenog ekonomskog usklađivanja, posebno ako to omogućava Sjedinjenim Državama da svoje resurse usmjere na važnije ekonomske i sigurnosne prioritete“, navodi se.
“Bez obzira na to koliko daleko Trumpova administracija odluči pritisnuti Evropu, u Washingtonu se sve više priznaje – čak i među tvrdokornim transatlanticistima – da prebacivanje odgovornosti dolazi u NATO. Evropski lideri su možda uljuljkani u lažni osjećaj optimizma, vjerujući da su pronašli formulu za uvjeravanje Trumpa. Međutim, njegove zabrinutosti u vezi s evropskom odbranom više nisu prolazni hir – sve su više dio općeg uvjerenja. Evropa mora da se suoči s realnošću: njeno oslanjanje na sigurnost bez vlastitog doprinosa je završeno“, ističe se na kraju.
╰┈➤ Program N1 televizije možete pratiti UŽIVO na ovom linku kao i putem aplikacija za Android|iPhone/iPad, pridružite nam se i na WhatsApp kanalu klikom ovdje
Kakvo je tvoje mišljenje o ovome?
Budi prvi koji će ostaviti komentar!