Najmanje četiri Palestinca preminula su tokom ispitivanja koja je sprovodila izraelska sigurnosna služba Shin Bet od početka rata u Gazi u oktobru prošle godine, otkriva istraga koju je sproveo Haaretz.

U najmanje jednom slučaju, tijelo pritvorenika pronađeno je s modricama. Sva četiri slučaja su ispitivali pripadnici odjela Ministarstva pravde koji se bavi žalbama na rad osoblja Shin Beta, poznatog kao Inspektor za žalbe.

U dva slučaja, državno tužilaštvo odlučilo je da nema osnova za pokretanje krivičnog postupka protiv istražitelja Shin Beta. Preostala dva slučaja još uvijek su u fazi ispitivanja.

Jedan od slučajeva u kojem neće biti pokrenuta krivična istraga jeste smrt dr. Iyada Rantisija, direktora bolnice za žene u Beit Lahiji na sjeveru pojasa Gaze, koji je preminuo u zatvoru Shikma šest dana nakon hapšenja u novembru prošle godine.

Izraelske vlasti nisu obavijestile porodicu Rantisija o njegovoj smrti. Njegova porodica saznala je za smrt tek nakon što je Haaretz objavio izvještaj u junu.

Istraga o njegovoj smrti otkrila je modrice na tijelu, što je pojačalo sumnje da je bio izložen nasilju. Prema istrazi, Rantisi je bolovao od zdravstvenih problema, a uzrok smrti službeno je zabilježen kao srčani udar.

Ipak, istraga je pokazala sumnju da su modrice mogle doprinijeti njegovoj smrti. Iako je odlučeno da se ne pokreće krivični postupak protiv istražitelja Shin Beta, nalazi su proslijeđeni policijskom odjelu koji istražuje osoblje izraelske zatvorske službe.

Shin Bet i Inspektor za žalbe odbili su reći jesu li trojica drugih pritvorenika koji su umrli tokom ispitivanja bili iz Pojasa Gaze ili Zapadne obale.

Na upit za komentar, Shin Bet je samo naveo smrti osumnjičenih koji su bili pritvoreni “tokom kopnenih operacija” (eufemizam za vojne aktivnosti u Gazi). Obje organizacije odbile su precizirati u kojim objektima su pritvorenici preminuli.

Inspektor za žalbe, koji djeluje pod Ministarstvom pravde, nema ovlasti za provođenje krivičnih istraga protiv istražitelja Shin Beta; njegove provjere se definišu kao pojašnjenja koja rezultiraju pisanom procjenom. U slučajevima gdje procjena ukazuje na sumnju u počinjenje krivičnog djela, stvar se prosljeđuje odjelu za unutrašnje policijske istrage.

Prema podacima objavljenim u prošlosti na platformi istraživačkog novinarstva Shomrim, između 2014. i jula 2022. godine pokrenute su samo dvije krivične istrage protiv osoblja Shin Beta zbog postupanja prema osumnjičenima.

Jedan od tih slučajeva bio je Samer Arbid, koji je uhapšen pod sumnjom da je komandovao ćelijom koja je ubila Izraelca blizu naselja na Zapadnoj obali 2019. Nakon ispitivanja, Arbid je prebačen u bolnicu u kritičnom stanju. Godinu i pol kasnije, slučaj protiv njegovih istražitelja je zatvoren.

Drugi slučaj koji je proslijeđen odjelu Ministarstva pravde za istragu policijskih prekršaja odnosio se na pregled genitalija jedne pritvorene Palestinke 2015. Taj slučaj je zatvoren zbog nedostatka dokaza.

Zabrinutost zbog nedostatka transparentnosti u vezi sa smrću palestinskih zatvorenika od početka rata porasla je nakon izjave izraelske zatvorske službe, koja je odgovorila na zahtjev za pristup informacijama koji je podnio Haaretz preko nevladine organizacije Pokret Hatzlacha za promociju pravednog društva.

Izraelska zatvorska služba navela je da je između 7. oktobra 2023. i jula 2024. preminulo 11 pritvorenika i zatvorenika. Dalje je istaknuto da su neki od tih slučajeva zabilježeni u objektima za pritvor Kishon i Shikma, koji imaju krila za ispitivanje pod nadzorom Shin Beta.

Prije ove izjave, vijesti o smrtnim slučajevima u tim objektima nisu bile javno poznate. Datumi prijavljenih smrtnih slučajeva nisu se podudarali s informacijama koje su ranije bile objavljene u medijima. Pokušaji Haaretza da dobije pojašnjenja od izraelske zatvorske službe o tim neslaganjima nisu donijeli rezultate.

Od početka rata, 46 pritvorenika iz Gaze preminulo je u vojnom pritvoru.

Po pravilu, Shin Bet ne objavljuje smrti pritvorenika koji su preminuli tokom ispitivanja. Od početka rata, smrti pritvorenika iz Gaze u izraelskim zatvorima ili vojnim pritvorskim objektima ostale su nejasne – u nekim slučajevima, izraelska zatvorska služba izdaje obavještenja o smrtima u zatvorima pod njenim nadzorom.

Međutim, izraelska zatvorska služba već nekoliko mjeseci sprovodi politiku prema kojoj tvrdi da smrtni slučajevi pritvorenika iz Gaze u njenim objektima nisu njena odgovornost, već odgovornost vojske.

Primjera radi, neki pritvorenici iz Gaze nalaze se u objektima unutar vojne baze Ofer, a mnogi od njih su prebačeni tamo iz pritvorskog objekta Sde Teiman.

Na upit Haaretza o okolnostima smrti pritvorenika u tim objektima, izraelska zatvorska služba je odgovorila da su oni pod odgovornošću vojske, dok je vojska navela da su za njih odgovorni zatvorski organi.

Na upit za komentar, Shin Bet je naveo da je “od početka rata bilo nekoliko slučajeva smrti pritvorenika, uhapšenih tokom kopnene operacije i prebačenih na ispitivanje Shin Betu”.

“Navedeni pritvorenici su prebačeni na ispitivanje Shin Betu pod sumnjom da su direktno učestvovali u borbama protiv države Izrael ili da posjeduju informacije relevantne za borbene aktivnosti s ciljem lociranja izraelskih talaca u pojasu Gaze”, navela je sigurnosna služba Shin Bet.

“Uslijed njihove smrti, izvještaj je odmah proslijeđen nadležnim organima pri Ministarstvu pravde, a sve istražne aktivnosti potrebne nakon smrti pritvorenika sprovedene su u skladu s njihovim uputama”, dodali su.

Ministarstvo pravde je navelo: “Što se tiče jednog od slučajeva smrti koji su istraženi, Inspektor za žalbe [jedinica Ministarstva pravde za ispitivanje Shin Beta] odlučio je da nema osnova za pokretanje krivične istrage protiv istražitelja Shin Beta”.

“Stoga je slučaj zatvoren”, saopštilo je Ministarstvo pravde, “i neće biti proslijeđen jedinici za istragu policijskih prekršaja. Isto važi i za smrt Rantisija”.

“Ipak, nalazi jedinice proslijeđeni su izraelskoj policiji na daljnje ispitivanje. Izraelska policija je ovlaštena da ispituje žalbe protiv zatvorskih čuvara”, saopštilo je ministarstvo. Policija je potvrdila izjavu.

Ministarstvo pravde je dodalo: “Još dva slučaja su u fazi ispitivanja pri Nacionalnom centru za sudsku medicinu, što je uobičajena praksa. Po primitku forenzičkog mišljenja, [bit će donesena odluka o daljnjim koracima]”, navodi se u tekstu izraelskog lista Haaretz.

╰┈➤ Program N1 televizije možete pratiti UŽIVO na ovom linku kao i putem aplikacija za Android|iPhone/iPad, pridružite nam se i na WhatsApp kanalu klikom ovdje