Evropa u krizi odvikavanja nakon 75 godina ovisnosti o američkim trupama

“Siguran sam da će doći do nekog smanjenja američkog prisustva u Evropi”, rekao je penzionisani general-potpukovnik Ben Hodges, bivši komandant Američke vojske u Evropi.
Procjene broja američkih vojnika u Evropi kreću se od 70.000 stalno raspoređenih trupa do 90.000. Međutim, sve procjene pokazuju značajan pad u odnosu na 1950-te, tokom najnapetijih godina Hladnog rata, kada je više od 400.000 američkih vojnika bilo stacionirano na kontinentu.

Prema analizama i izjavama sadašnjih i bivših američkih vojnih oficira, povlačenje — ili čak smanjenje — broja američkih vojnika u Evropi značajno bi umanjilo sposobnost odvraćanja Rusije i stvorilo bi dodatne troškove i za Evropu i za SAD. Izvještaj Njemačkog ekonomskog instituta (IW Cologne) upozorio je ove sedmice da bi Evropi moglo biti potrebno 10 do 12 godina da zamijeni ključne vojne kapacitete SAD-a.

“Moj savjet je da se zadrži trenutni raspored snaga”, rekao je general Christopher Cavoli, komandant Američke evropske komande i vrhovni komandant savezničkih snaga NATO-a u Evropi, pred američkim zakonodavcima ranije ovog mjeseca.

“Kolektivno nam je potrebno snažno kopneno prisustvo, posebno kako bismo nadoknadili tu jednu rusku prednost – sposobnost da brzo rasporede snage na našim granicama”, dodao je Cavoli, upozorivši da bi smanjenje američkog prisustva u Evropi neminovno "usporilo" odgovor na mogući ruski napad.

Cavoli odlazi u penziju ovog ljeta, a Washington navodno razmatra da po prvi put od osnivanja NATO-a 1949. godine preda vođstvo NATO komande Evropljanima.

Samoispunjavajuće proročanstvo

Neke zemlje žele da se pripreme za američko povlačenje umjesto da se nadaju najboljem, ali nisu sve prijestolnice saglasne oko tog pristupa, rekli su za Politico tri evropska zvaničnika.

Najveći kontingent američkih trupa u Evropi — više od 38.000 — nalazi se u Njemačkoj, prema podacima Međunarodnog instituta za strateške studije (IISS) iz Ujedinjenog Kraljevstva. Također ima više od 14.000 američkih vojnika u Poljskoj, 12.000 u Italiji i 10.000 u Ujedinjenom Kraljevstvu.

Ranije ovog mjeseca, NBC News je izvijestio da Pentagon razmatra povlačenje do 10.000 vojnika iz Centralne Evrope, uglavnom iz Poljske i Rumunije. Obje zemlje su energično negirale taj izvještaj.

Nekoliko evropskih zemalja sada zahtijeva da Washington razjasni svoje planove.

Njemački ministar odbrane Boris Pistorius zatražio je od Washingtona jasan plan povodom mogućeg smanjenja trupa kako bi se moglo početi s planiranjem. Njegov poziv je ponovio i finski ministar odbrane Antti Häkkänen.

Pentagon za sada nije odgovorio.

“SAD imaju obaveze u okviru regionalnih odbrambenih planova NATO-a usvojenih na samitu u Vilniusu 2023. Ako SAD kaže: ‘U redu, mi se povlačimo’, to bi moralo biti koordinisano sa saveznicima kako bi se ti planovi prilagodili i odlučilo ko će šta preuzeti”, rekao je Hodges.

Druge evropske vlade i dalje se nadaju da će međuizbori u SAD-u za dvije godine, kao i predsjednički izbori 2028., oslabiti Trumpovu moć i obnoviti stari savez sa SAD-om.

Također strahuju da bi početak priprema za najgori scenarij mogao postati samoispunjavajuće proročanstvo i samo ubrzati proces koji još pokušavaju izbjeći, rekla su tri evropska zvaničnika.

“Da citiram

bivšeg njemačkog kancelara Otta von] Bismarcka: Ne činiš samoubistvo zato što se bojiš smrti”, rekao je latvijski ministar odbrane Andris Sprūds na konferenciji u Parizu ranije ovog mjeseca.

Ali ovo nije prvi put da neka američka administracija razmatra smanjenje svog vojnog prisustva u Evropi kako bi se fokusirala na Aziju.

Tokom mandata Baracka Obame, SAD su počele raditi na tom cilju, ali su promijenile kurs — i povećale broj svojih vojnika u Evropi — nakon što je ruski predsjednik Vladimir Putin 2014. godine nezakonito anektirao Krim od Ukrajine.

Skupo povlačenje

“Prvi pogođeni” povlačenjem američkih trupa bile bi Poljska i baltičke države, smatra Ben Harris, istraživač za Evropu i američku vanjsku politiku pri Vijeću za vanjske odnose, dodajući da bi ukupna sigurnost Evrope bila oslabljena.

“Djelimično povlačenje vjerovatno bi počelo s onim američkim trupama koje su raspoređene od februara 2022. kada je Rusija izvršila invaziju na Ukrajinu, u sklopu NATO programa ojačanog prednjeg prisustva (Enhanced Forward Presence)”, rekao je.

Američke trupe u Evropi raspoređene su pod različitim režimima.

Stalno raspoređene snage su tu dugoročno i dolaze u Evropu sa porodicama; većina njih je stacionirana u Njemačkoj, Italiji i Ujedinjenom Kraljevstvu. Dugoročne rotacione snage, koje se finansiraju izvan redovnog budžeta, uključuju NATO-ovo ojačano prednje prisustvo i operaciju “Atlantic Resolve”, SAD predvode multinacionalnu borbenu grupu u Poljskoj. Programi partnerstva američke Nacionalne garde funkcionišu kroz bilateralne sporazume s evropskim zemljama.

Trumpu ne bi bila potrebna saglasnost američkog Kongresa da smanji broj trupa u Evropi, objašnjava Harris.

Međutim, svako povlačenje ili smanjenje prisustva SAD-a postavilo bi ozbiljna pitanja u vezi s troškovima i komplikovanom logistikom premještanja vojne opreme. SAD su rasporedile širok spektar opreme, uključujući tenkove, helikoptere, brodove i nuklearno oružje. Njihove balističke raketne odbrambene jedinice Aegis Ashore u Rumuniji i Poljskoj posebno su važne za odbranu Evrope od zračnih napada.

Tokom svog prvog predsjedničkog mandata, 2020. godine, Trump je najavio plan za povlačenje oko 12.000 vojnika iz Njemačke. Neki su trebali biti premješteni na druge lokacije u Evropi, dok su se drugi trebali vratiti kući. “Plan je zaustavljen zbog visokih troškova uklanjanja tih trupa”, rekao je Harris, a na kraju ga je ukinuo bivši predsjednik Joe Biden.

Prema Hodgesu, bivšem američkom komandantu, ova neizvjesnost mogla bi podstaći evropske prijestolnice da “ujedine svoje kapacitete i industrije odbrane”.

Američke trupe u Evropi predstavljaju “nuklearnu odbranu, zračnu i pomorsku silu”.

“Ali na kopnu, gledano kroz prizmu ukupnog broja i kapaciteta, Evropljani imaju veću snagu“, objasnio je on.