Moldavija i Ukrajina optužile su Rusiju za "ucjenu" nakon što je ruska državna kompanija Gazprom zaprijetila smanjenjem dotoka gasa u Moldaviju preko Ukrajine sljedeće sedmice, u vrijeme kada evropske zemlje počinju koristiti svoje zalihe uslijed sve nižih temperatura, javlja Reuters.

Evropa se ove godine suočila sa otežanim snabdijevanjem energijom jer je Rusija postepeno smanjivala protok gasa kroz nekoliko gasovoda nakon što su zapadne zemlje uvele sankcije Moskvi kao odgovor na invaziju na Ukrajinu 24. februara.

Zemlje istočne Evrope i dalje su podložnije zatvaranju ruskih tokova i mogle bi ostati bez gasa ove zime ako ne uspiju pronaći alternativne izvore energije.

Gazprom je u utorak optužio Ukrajinu da zadržava isporuke gasa namenjene Moldaviji, te je kompanija najavila da bi od ponedeljka mogla početi da smanjuje isporuke gasa Moldaviji koje prolaze kroz Ukrajinu.

Ukrajina je ovo negirala.

“Ucjena isporukama plina je ustaljena ruska praksa koju Kremlj nastavlja da koristi u geopolitičke svrhe”, napisao je ukrajinski ministar energetike German Galushchenko u izjavi za Reuters.

On je rekao da su optužbe neosnovane i da je Ukrajina bila “pouzdana zemlja za tranzit gasa” za Evropu.

Premijerka Moldavije Natalia Gavrilita rekla je da Rusija nije poslala signale da će prestati da joj isporučuje gas, ali je dodala da je njena vlada “spremna na svaki scenario, jer Rusija nastavlja da koristi energetske resurse kao oruđe ucjene”.

Cijene plina u Evropi porasle su zbog mogućih poremećaja ruskih tokova preko Ukrajine, a opskrba ruskim preko Ukrajine je posljednji funkcionalni ruski gasni koridor prema Evropi.

Rusija je isporučivala oko 40% evropskog prirodnog gasa, uglavnom putem gasovoda, ali većina tog izvoza je zaustavljena od početka rata.

Tokovi u naftovodu Yamal-Europe, koji prolazi Bjelorusiju i Poljsku na putu za Njemačku, preokrenuti su u pravcu istoka između Poljske i Njemačke od početka ove godine i opadaju.

Gasovodi Sjeverni tok 1 i Sjeverni tok 2, izgrađeni za snabdijevanje ruskim gasom u Evropu preko Njemačke, oštećeni su eksplozijama i potrebno je obnoviti ih.

Teška zima

Moldavija se oslanja isključivo na Gazprom za uvoz gasa i u velikoj meri zavisi od ruske energije.

Predsjednica Moldavije Maia Sandu izjavila je u ponedjeljak da bi se njena zemlja mogla suočiti s oštrom zimom zbog “akutne” energetske krize koja bi mogla izazvati nezadovoljstvo stanovništva.

Moldavija je jedna od najsiromašnijih evropskih zemalja i ima najveći broj ukrajinskih izbjeglica po glavi stanovnika. Dijeli granicu s Ukrajinom, bivšom sovjetskom republikom, i povezana je na njenu električnu mrežu.

Ruski raketni napadi na ukrajinsku energetsku infrastrukturu izazvali su nestanak struje u polovini Moldavije, saopštila je danas vlada te zemlje.

Moldavija je rezervisala više od 200 miliona kubnih metara gasa u ukrajinskim skladištima za zimu, rekao je zamenik premijera Moldavije Andrej Spinu.

“Nema više mjesta za pritiske, ucjene i prevare. Zajedno ćemo postići energetsku sigurnost”, napisao je Spinu na Telegramu.

Evropske zemlje su uspjele da popune nivoe svojih skladišta gasa na više od 95% u prosjeku ove godine kako bi pretrpile zimu uslijed odsustvu ruskog snabdijevanja. Iz ukrajinskog operatera sistema za transport gasa GTSOU je saopćeno da je Gazprom manipulisao činjenicama “kako bi opravdao odluku o daljem ograničavanju obima isporuke gasa evropskim zemljama”.

“Ovo predstavlja još jednom pokušaj političkog pritiska u isključivo komercijalnim odnosima”, izjavila je za Reuters Olga Bielkova, direktorica vladinih i međunarodnih poslova u GTSOU.