Igor Chasnyk, kome, zbog rukovođenja firmama oligarha bliskog Vladimiru Putinu, Ukrajina predlaže sankcije, jedan je od nekoliko desetina Rusa koji su registrovali najmanje 30 firmi u Sarajevu nakon početka ruske invazije.

Većina ih je registrovana na svega tri adrese i uz pomoć jedne firme koja za novac obećava dobijanje bh. državljanstva. Ali u stvarnosti se firme susreću sa odbijanjem domaćih banaka da im otvore račun iz straha od međunarodnih sankcija.

Posao je procvjetao za Kemala Muratovića nakon ruske invazije na Ukrajinu. Ovaj privatnik godinama nudi strancima da u Bosni i Hercegovini osnuju kompanije i za određenu cijenu dobiju bh. državljanstvo. Na adresu svoje posredničke firme u trospratnoj zgradi u sarajevskom naselju Hrasno u posljednjih godinu dana registrovao je najmanje 15 firmi čiji su vlasnici Rusi.

U jesen 2022. godine imao je posebnog klijenta.

Pomogao je Igoru Chasnyku da registruje kompaniju “Chasnik” sa širokim spektrom djelatnosti. Muratović, koji je godinama živio u Ruskoj Federaciji, čiji jezik poznaje, tvrdi da nije znao ko je njegov klijent.

Na tamošnjoj državnoj televiziji Chasnyk je prikazivan kao direktor na projektima najvećih plinskih kompanija u Rusiji, a zvanična stranica predsjednika je izvještavala o posjeti Putina tokom koje je Chasnyk bio domaćin. Zbog pozicije u kompaniji “Yamal LNG” Ukrajina danas drugim zemljama predlaže da sankcionišu Chasnyka uz obrazloženje da prihodi od plina pomažu Rusiji da finansira invaziju.

“Ako je ova registracija povezana s djelatnošću ‘Yamala’ i ‘Novateka’, onda je to sigurno povezano s pokušajem zaobilaženja sankcija ili s nekim političkim i međunarodnim odnosima”, smatra Mikhail Maglov, istaknuti ruski aktivista koji se danas iz azila u Litvaniji bavi antikoruptivnim inicijativama koje targetiraju zvaničnike u Rusiji.

“Yamal” je za Putinov režim važna kompanija, u kojoj Chasnyk ima visoku poziciju, objašnjava Maglov, ali sam Chasnyk kao rukovodilac ima ograničen uticaj u Rusiji. Maglov kaže da je teško sa sigurnošću reći koja je stvarna namjera otvaranja firme u BiH.

“Moguće je da on jednostavno želi da ode iz Rusije i da premjesti neki prikupljeni kapital”, dodaje on i objašnjava da su se sankcije do sada uvodile vlasnicima kompanija, ali masovnih sankcija za rukovodioce još uvijek nema, niti ih on lično očekuje uskoro.

Ruski državljani s kojima su razgovarali novinari Detektora izbjegavaju jasno reći šta misle o invaziji i zašto osnivaju firme u Sarajevu.

U BiH trenutno ima 70 firmi u kojima su vlasnici ruski državljani. Čak 30 firmi je osnovano ili kupljeno u posljednjih 12 mjeseci, a sagovornici Detektora kažu da trećina ne može poslovati jer nisu u mogućnosti da otvore glavni transakcijski račun. Neki su premostili ovaj problem tako što su kupili već postojeće firme sa otvorenim računima.

Značajan dio ih je koristio usluge Muratovića, koji već godinama na svom portalu na ruskom jeziku nudi usluge registracije firmi, ali i dobijanje bh. državljanstva. Za tako nešto u BiH ne postoji zakonska garancija kao u drugim zemaljama gdje se državljanstvo može dobiti ulaganjem određene količine novca.

Na ulazu stambeno-poslovne zgrade u sarajevskom naselju Hrasno nema naznaka da se unutra nalazi više firmi s ruskim kapitalom. Jedna od tabli je ona od “Express Investa”, firme Kemala Muratovića. On kaže da ima svoj koncept provjera klijenata, pa tako i Chasnyka.

“U strukturi firme su muž i žena. Ti ljudi su nama dostavili originalne dokumente da nisu nikada kažnjavani, da se protiv njih ne vode nikakvi krivični postupci”, objašnjava proceduru Muratović.

Kada čuje o Chasnykovoj ulozi u Rusiji, kaže da mu nije prijatno zbog toga, te da ne zna ništa o njemu i vezama s režimom Vladimira Putina.

“Vodimo računa s kim radimo, vodimo računa onoliko koliko možemo. Postoje, naravno, stvari koje je nemoguće, koje je jako teško provjeriti, postoje ljudi koji mogu mnogo toga da sakriju”, nastavlja Muratović.

U Rusiji je Chasnyk imao važne funkcije unutar dvije velike međunarodne kompanije za proizvodnju i prodaju plina. Prema zvaničnim vijestima sa stranice ruskog predsjednika, on je 2017. godine bio domaćin tokom posjete Putina, a ranije i bivšem predsjedniku Dmitriju Medvedevu. To je radio kao jedan od direktora u firmi “Yamal LNG”, velikom međunarodnom projektu u kojem je važnu ulogu imao Gennady Timchenko, ruski oligarh koji je zbog prijateljstva s Putinom na listi sankcija SAD-a, nekoliko evropskih država te Japana, Australije i Novog Zelanda.

Većinski vlasnik “Yamal LNG-a” danas je firma “Novatek”, jedan od najvećih ruskih proizvođača plina, u kojoj je Chasnyk jedan od direktora. Timchenko je u martu 2022. godine podnio ostavku u odboru “Novateka”. Osnivaču “Novateka” Leonidu Mikhelsonu Velika Britanija je uvela sankcije u aprilu 2022. godine kao dio paketa protiv “ruske vojne mašine”.

Zbog njegove uloge u kompaniji “Yamal LNG”, Ukrajina je pozvala druge zemlje da sankcionišu Chasnyka. Na stranici “Rat i sankcije” navodi se Igor Chasnyk Olegovich kao član uprave “Yamal LNG-a”. Za ovu firmu se dodaje da je od strateške važnosti ruskim vlastima da obezbijede prihode u budžet vlade koja je odgovorna za rat u Ukrajini. Stranica ne navodi datum rođenja Chasnyka niti dodatne detalje.

U registru Općinskog suda u Sarajevu navedeno je identično ime, uz koje stoji godina rođenja 1970. Prema jednom od ovlaštenih servisa za dijeljenje podataka o kompanijama u Rusiji, Igor Chasnyk Olegovich rođen 1970. godine navodi se kao jedan od direktora kompanije “Yamal LNG”. Također, Chasnyk na fotografiji iz registra suda u Sarajevu isti je kao osoba koja je ugostila Putina prilikom posjete firmi “Yamal LNG”.

Prema izvoru Detektora u Graničnoj policiji, on je u posljednjih pet mjeseci dva puta boravio u BiH, gdje je stigao iz Istanbula i Frankfurta. Detektor nije mogao zvanično potvrditi ove navode. Iz Granične policije su odbili zahtjev za podacima o ulasku Chasnyka u BiH.

Chasnyk još uvijek nije započeo svoj biznis u Sarajevu, a njegov posrednik Muratović kaže da ga u tome sputavaju banke koje ne žele da mu otvore račun, kao ni većini drugih ruskih državljana.

Više čitajte na detektor.ba

Priču je istražio Nino Bilajac, novinar BIRN-a. O otvaranju ruskih firmi u glavnom gradu BiH, o temama kojima se bavio u istraživanju, sa Ninom razgovaramo u Novom danu.