Na današnji dan, prije 25 godine, građani BiH, na referendumu o nezavisnosti, odlučili su da BiH više ne bude dio Jugoslavije, već nezavisna i suverena država svih njenih građana.

Referendum je trajao dva dana, a rezultati referenduma značili su i početak novih sukoba u BiH. Dvije decenije poslije, i dalje, samo pola države obilježava 1. mart.

Već sredinom osamdesetih godina prošlog vijeka naznake o raspadu Socijalističke Republike Jugoslavije postajale su realnost. Referendumi o nezavnosti Slovenije i Hrvatske 1991. godine bili su uvod za početak sukoba u tim državama, ali i uvod za raspisivanje Referenduma o nezavisnosti u BiH.

17. decembra 1991. godine Briselskom deklaracijom na temelju preporuka Arbitražne, poznate kao i Badinterove komisije o Jugoslaviji, samo je potvrđena disolucija, odnosno raspad SFRJ. Arbitraža jer imala za zadatak mirno rješavanje krize u Jugoslaviji, mada će kasnija dešavanja pokazati da je tako bilo samo na papiru.

Republike su pozvane da se izjasne o nezavisnosti do 23. decembra 1991. godine, a tri dana prije isteka roka, koalicija Stranke demokratske akcije i Hrvatske demokratske zajednice podnijela je zahtjev za održavanje Referenduma. Dan poslije Skupština srpskog naroda donijela je odluku o osnivanju Srpske republike BiH. Održavanje referenduma podržali su samo SDA i HDZ. Srpska demokratska stranka u tome nije učestvovala jer je u fazi bilo provođenje odluke o ustrojstvu Srpske republike BiH koja je i proglašena 9. januara 1992. godine. Održavanje Referenduma najavljeno je za 29. februar i 1. mart 1992. godine.

Punoljetni građani su se izjašnjavali jesu li ili nisu za suverenu i nezavisnu Bosnu i Hercegovinu, državu ravnopravnih građana, naroda BiH – muslimana, Srba, Hrvata i pripadnika drugih naroda koji u njoj žive.
Nezavisnost su podržali bosanski muslimani, kasnije Bošnjaci i Hrvati dok je većina bosanskih Srba bojkotovala referendum.

Već 1. marta došlo je do pucnjave, a 2. marta pripadnici srpskih paravojih jedinica podigli su barikade i zauzeli snajperske položaje u blizini zgrade Skupštine u Sarajevu. Šestog marta 1992. godine objavljeni su rezultati i BiH postaje nezavisna država, priznata od međunarodne zajednice. U međuvremenu sukobi su nastavljeni što je bio uvod za krvavi rat.

Tadašnji predsjedavajući Predsjedništva BiH Alija Izetbegović 1. marta 1995. godine potpisuje ukaz o proglašenju Dana nezavisnosti BiH, nakon što je prethodno Skupština Republike BiH 28. februara donijela Zakon o 1. martu.

Od tada do danas taj praznik se obilježava samo u FBiH, dok predstavnici iz RS negiraju 1. mart kao Dan nezavisnosti BiH.

N1 pratite putem aplikacija za Android | iPhone/iPad i društvenih mreža Twitter | Facebook i UŽIVO na ovom linku.