Jevreji su jučer počeli obilježavati Pesah, najveći jevrejski praznik koji predstavlja sjećanje na izlazak Jevreja iz egipatskog ropstva.

Ovaj praznik, koji se slavi u krugu porodice, počinje uvijek u predvečerje 15. dana mjeseca nisana kada se služi praznična obredna Seder večera, jede beskvasni hljeb i, uz molitve, čita Hagada koja govori o izlasku Jevreja iz ropstva. Gošća Novog dana danas bila je Estera Erna Debevec Kaveson.

Pesah je jedan od tri hodočasna praznika kada svi Jevreji koji imaju mogućnost idu na hodočašće u Jerusalem, što je u prošlosti bila obaveza svakog punoljetnog muškarca.

O tome da li je i danas nastavljena ova tradicija Debevec Kaveson je kazala: “Mislim da je prilično davno izašla iz uobičajenog, ljudi su išli u Izrael iz svih drugih razloga, ali kao hodočašće mislim da više to ne rade”.

Istakla je kako je sinoć počeo pred Pesah sederom, odnosno večerom sa određenim načinom i posluženja i ponašanja i događanja za vrijeme te večere.

“Čitaju se tekstovi iz Hagade, pričaju se priče o izlasku Jevreja iz Egipta, oslobađanju od ropstva na put slobode koji je trajao jako dugo. Služi se određena hrana, odnosno krilo kokošije što predstavlja žrtvu, gorka trava koja simoblizuje teški život robova, salata – celer, hren, jedno jaje kuhano na naš tradiconalni način koje se dugo kuha u ulju i biberu i to je simbol produženja vrste plodnosti, zatim haroset – to je simbol građevinskog materijala jer su robovi radili na građevinama a to je kod nas mljevena jabuka, orasi, vino i šećer“, navela je za N1.

O instituciji porodice je kazala da bi trebalo da bude, ali da danas ima malo porodica koje to slave u svom krugu.

“Poslije rata sva ta dešavanja se organizuju kod nas u Jevrejskoj opštini i tu se osjećamo kao da smo porodica. U Jevrejskoj opštini bude organizovan obred, poslije toga ide večera i čitanje iz Hagade. Sjećam se kao dijete da smo kod moje none dolazili porodično. Nije se slavilo u našoj kući nego kod nje. Tada su nam beskvasni hljeb vezali u jednu salvetu i stavili ga na štap da nosimo na ramenu jer je to karakteristično za oslobađanje Jevreja i njihov put u slobodu“, ispričala nam je.

U Bosni i Hercegovini je 1941. godine živjelo 14 hiljada Jevreja, a od toga samo u Sarajevu oko deset hiljada. Danas prema dostupnim informacijama u BiH živi oko 1100 Jevreja.

O jeziku ladino – jeziku uspavanki je kazala da ga Jevreji zovu džijo, što je riječ za Jevreja.

“Mislim da je riječ ladino kasnije u naučnim krugovima nastala, ali nisam sigurna da je adekvatna. Što se tiče tog jezika, nažalost jako malo ljudi još govori njim danas. Moja sestra i ja danas razmjenjujemo izreke, što nismo činile prije“, komentarisala je Debevec Kaveson.

Objasnila nam je i da jevrejske izreke nemaju doslovnog prevoda i da za određen događaj postoji određena izreka. Ispričala nam je i koje su njene najdraže izreke.

“‘Prvih godina smiju se krovovi’, a to znači da je prvih godina u brakovima velika dinamika dok se sve ne posloži. Moj favorit u izrekama je ‘U određeno vrijeme počni se sekirati’, a to je izreka za ljude koji su optimisti za razliku od pesimista, odnosno nemoj se sikirati unaprijed“, rekla nam je.

N1 pratite putem aplikacija za Android | iPhone/iPad i društvenih mreža Twitter | Facebook i UŽIVO na ovom linku.