Pred ustavnim sudom BiH okončana je rasprava o ustavnosti Zakona o praznicima Republike Srpske. To je bio zahtjev člana Predsjedništva BiH Bakira Izetbegovića. Bilježimo potpuno oprečne stavove. Konačna odluka o devetom januaru, kao danu Republike Srpske, biće donesena najdalje u januaru 2016.

S historijske tačke gledišta, podnosioci zahtjeva za utvrđivanje ustavnosti Zakona o praznicima smatraju kako 9. januar ne može biti prihvatljiv za sve narode u RS i stoga se ne može obilježavati kao dan RS. Podsjetili su da je na taj datum 1992. “Skupština srpskog naroda u BiH” usvojila Deklaraciju o proglašenju Republike srpskog naroda BiH na područjima srpskih autonomnih regija i oblasti, te drugih srpskih etničkih cjelina u BiH kao federalne jedinice u sastavu Jugoslavije koja je definisanasa kao “rezultat prava srpskog naroda“.

Ono što je za apelante takođe sporno je što se na Dan RS obilježava i vjerski praznik Svetog Stefana, odnosno krsna slava što je protivno principima selukarizma i pluralnosti koji su utemeljeni u Ustavu BiH.

Praksa u RS pokazuje da je crkveni datum poprimio oblike vjerskog i institucionalnog karaktera, što je “patroniziranje javnog prostora“, a za što je mnogo primjera, naglasili su.

No, delegacija NSRS navela je kako se u Zakonu o praznicma koji je izmijenjen po redovnoj proceduri 2007. godine nigdje ne spominje krsna slava, odnosno Sveti Stefan, da ukoliko se obilježava da je riječ o samovolji pojedinaca. Zbog toga je postavljeno pitanje Ustavnom sudu – da li je nadležan da odlučuje o formi ili praksi.

Kada je riječ o deklaraciji, upozoreno je da je ona mijenjana nekoliko puta, iako je, kako su kazali, u samoj deklaraciji navedeno i poštivanje prava ostalih naroda. Dejtonskim mirovnim sporazumom odustalo se od razgraničenja i od Jugoslavije, no u njemu je sadržano pravo na RS.

Venecijanska komisija Vijeća Evrope dala je 2013. godine zvanični stav Ustavnom sudu Bosne i Hercegovine, smatrajući da 9. januar, koji se obilježava kao Dan Republike i krsna slava ovoga entiteta, nosi moguću diskriminaciju nesrpskog stanovništva u ovom dijelu BiH.

Narodna skupština RS je usvojila Deklaraciju u kojoj se navodi da Dan Republike neće biti ukinut čak i ako Ustavni sud BiH eventualno donese odluku kojom bi ovaj praznik proglasio neustavnim.