Nešto slično onome što je prije više od sedamdeset godina potaknulo Francusku, Zapadnu Njemačku i druge da se povežu i stvore ono što je danas Evropska unija se ponovo pojavilo na kontinentu sada, te se zbog rata u Ukrajini govori o prijemu čak devet novih članica u EU. Ugledni američki list Economist objavio je analizu u kojoj ističe da EU ne smije oduglovlačiti u procesu proširenja, te da bi “ostavljanje evropskih susjeda u sivoj zoni” otvorilo vrata onima koji bi destabilizirali kontinent, počevši od ruskog Vladimira Putina.
“Pridruživanje najuspješnijem klubu miroljubivih, prosperitetnih demokratija na svijetu postavilo bi tu ratom razorenu zemlju, kao i kandidate na Zapadnom Balkanu, te Gruziju i Moldaviju, na novi i obećavajući put”, navodi Economist.
Ističe se da bi to bio i za samu EU historijski potez, te da bi se “dovršila velika kontinentalna unije i označavanje kraja procesa koji je započeo pobjedom nad nacistima”, a krajnji oblik EU “bi uglavnom bio rješen”.
Međutim, ističe se da, kako bi se ovo postiglo, mora da se promjeni način na koji funkcioniše EU.
“Mukotrpan proces”
U analizi se ističe da proširenje EU sa 27 članica na 36 možda djeluje nezgodno, pogotovo uzimajući u obzir da je već dugo vremena ideja o proširenju “uspavana”, s obzirom da je najnovija članica Hrvatska pristupila prije deset godina. Međutim, čini se da je ta ideja ponovo na dnevnom redu EU.
Lideri sa cijelog kontinenta, uključujući nove članove, sastat će se 5. oktobra u Španiji, a članice EU će iznijeti reforme koje su potrebne kako bi se proširenje nastavilo.
“Slijedi mukotrpan proces. Podnosioci zahtjeva i EU mašina će se morati promijeniti. Raspravljani datum do 2030. godine za završeno proširenje je optimističan, ali vrijedi tome težiti”, navodi se.
U tekstu Economista se ističe da bi oni koji razmatraju budući oblik EU trebali zapamtiti da je proširenje bila njena najuspješnija politika.
“Veliki projekti poput eura, jedinstvenog tržišta i regulacije tehnoloških giganata su važni, ali veliki dio njihove vrijednosti potiče od činjenice da se njihov opseg proteže izvan Francuske i Njemačke do Finske, Grčke, Slovačke i Španije. Zamislite koliko bi EU bila manje jaka u pomaganju Ukrajini da već nije prigrlila četiri zemlje koje se graniče sa ratnom zonom”, navodi se, te se dodaje da bi dalje proširenje moglo “povećati geopolitičku težinu Evrope”, što sada priznaje francuski predsjednik Emmanuel Macron, koji je nekada bio skeptik po pitanju proširenja.
EU sebi ne može priuštiti da odugovlači proces
Također se ističe da EU više “ne može sebi priuštiti” da odugovlači proces pristupa za devet potencijalnih članica bez realne nade da će se pridružiti.
“Ostavljanje evropskih susjeda u sivoj zoni otvara vrata onima koji bi destabilizirali kontinent, počevši od ruskog Vladimira Putina. Ova nezdrava dinamika hranila je ciničnu i ponekad nefunkcionalnu politiku šest zemalja zapadnog Balkana i ostala tri kandidata. Nijednu od njih neće biti lako integrirati”, navodi se.
Kao primjer se navode Gruzija, Moldavija i Ukrajina koje imaju ruske trupe koje zauzimaju dijelove njihove teritorije, te činjenica da organizacija Freedom House smatra da sve zemlje koje se trenutno žele da se pridruže EU samo “djelimično slobodne”.
Tri misije za EU
U tekstu se ističe da bi, ulaskom u ovu misiju, EU trebala preuzeti tri čvrste obaveze.
“Prva je poruka nade aplikantima: sve dok poduzimaju reforme neophodne da bi bili dostojni članovi, biće pušteni unutra”, navodi se, te se dodaje da je slično obećanje dato Zapadnom Balkanu još 2003. godine, “ali je ubrzo zaboravljeno”.
Kandidati i dalje moraju ispunjavati iste kriterijume koje su ispunili i drugi da bi se pridružili EU, posebno podržavajući demokratiju, a uslovi za pristupanje evru trebali bi biti strogi.
Međutim, ističe se da “onima koji se trude u dobroj vjeri treba ponuditi više pomoći kako njihovo putovanje napreduje”, te da bi se neke beneficije članstva mogle davati postepeno kako ekonomske reforme budu sve više ukorijenjene, uključujući pristup jedinstvenom tržištu.
Bitno je da mora ostati jasno da je krajnja destinacija punopravno članstvo u EU, “a ne limbus s van EU”
Drugo opredjeljenje je da unutrašnje reforme EU ne smiju odgoditi pristupanje onih koji su spremni da se pridruže.
“Da, unija mora preispitati svoje unutrašnje djelovanje: veća EU neće biti bolja ako se nađe u blokadi. Jednom kada se poveća na 36, bilo bi nerazumno dozvoliti vladi jedne zemlje da stavi veto na kolektivnu akciju, kao što je sada slučaj za vanjske poslove i poreze”, ističe se.
Ovdje se navodi primjer zajednička poljoprivredne politike, “koja proždire trećinu budžeta bloka” i kojoj su potrebne “drastične reforme i smanjenje kako bi se zaustavilo previše subvencija koje pritiču ukrajinskim oligarsima koji vode farme veličine nekih zemalja EU”.
“Dopuštanje pristupa siromašnijih članova preusmjerit će razvojna sredstva od nekih sadašnjih primalaca. Ali EU ne bi trebala držati vrata zatvorena dok svoju kuću dovedi u red”, navodi se.
Posljednji zadatak za EU je da “uči iz prošlih proširenja”.
“Većina zemalja koje se reformišu kako bi ušle u EU ostaju na pravom putu i postaju slobodnije i prosperitetnije. Ali nekolicina je krenula naopako: Mađarska i Poljska su prkosile normama EU koje su potpisale. Ako klub želi ulaziti u rizik s novim članicama s nestabilnim iskustvom u upravljanju, mora imati mehanizme za kažnjavanje lošeg ponašanja. Dobro mjesto za početak bi bilo da se olakša uskraćivanje sredstava EU problematičnim režimima. Ovo je s pravom počelo da se dešava”, navodi se.
“Ono što je nekada izgledalo nemoguće, sada se pamti kao neizbježno”
U analizi se priznaju da izgledi da se primi veliki broj novih članova djeluju zastrašujuće, ali da je Evropa “i ranije skočila u nepoznato, i učinila da to funkcioniše”.
Grčka, Portugal i Španija su dovedene oko deceniju nakon što su srušile diktature, a sada napreduju kao snažne demokratije. Između 2004. i 2007. blok je primio desetak novih članica, od kojih je većina bila nekada pod krilom Sovjetskog saveza. To je skoro udvostručilo broj zemalja EU i povećalo broj stanovnika kluba za 27%, i to “skoro dvostruko više od onoga što se sada predlaže”.
“Ono što je tada izgledalo nemoguće, sada se pamti kao neizbježno i vitalno”, navodi se.
“Prije svega, ako se Evropa želi smatrati silom u svijetu, mora pokazati da ima kapacitet za djelovanje. Odgađanje proširenja zato što je preteško za izvesti oslabilo bi kontinent, a time i uniju u njegovom srcu, i to pogotovo ako bi rusku agresiju danas pratio američki izolacionizam sutra. Koliko god da su ratne okolnosti strašne, one su stvorile poticaj za EU koja je i veća i bolja. Evropa mora pronaći način da to izgradi”, navodi se na kraju.
Program N1 televizije možete pratiti UŽIVO na ovom linku kao i putem aplikacija za Android|iPhone/iPad
Kakvo je tvoje mišljenje o ovome?
Budi prvi koji će ostaviti komentar!