Ruski predstavnik pri Europskoj uniji, Vladimir Chizhov, izjavio je na šestom Solunskom samitu da je Rusija danas najdosljednija u zagovaranju Dejtonske arhitekture Bosne i Hercegovina i da “novi eksperimenti” mjenjanja takve strukture ne mogu postići "vitalnu unutrašnju ravnotežu između interesa tri naroda" i da implikacije implementiranja toga mogu imati strašne posljedice.

Chizhov je u svom obraćanju podjestio na nekoliko događaja iz prošlosti.

Jedan od njih je samit lidera Evropske unije i niza balkanskih zemalja koje su pretendirale na članstvo u EU 2003. godine, među kojima su bile Albanija, BiH, Srbija i Crna Gora, Bivša Jugoslavenska Republika Makedonija i Hrvatska. Tada je usvojena dekleracija u kojoj je navedeno da je budućnost Balkana u Evropskoj uniji – “ne ostavljajući prostora za bilo kakvu alternativu,” rekao je Chizhov.

Zatim je podsjetio na Zajedničku izjavu o proširenju EU i odnosima između Rusije i EU, usvojenu 2004. Godine, te naveo je da je potvrđena zajednička posvećenost „da se osigura da bi proširenje EU približilo Rusiju i EU u Evropi bez linija podjela, između ostalog stvaranjem zajedničkog prostora slobode, sigurnosti i pravde“.”

Ali, od tada je prošlo mnogo vremena a “samo jedna država koja se spominje u Solunskoj deklaraciji, Hrvatska, postala je članica EU,” rekao je on.

“Neke od zemalja navedenih u dokumentu, poput Bivša Jugoslavenska Republika Makedonija ili Srbija i Crna Gora, više se uopšte ne mogu naći na političkoj mapi Evrope. Evropske integracije, uprkos svim naporima, nisu postale, niti su mogle postati, lijek za sve probleme na Balkanu – niko se danas ne bi usudio da situaciju u ovom dijelu Evrope nazove savršeno stabilnom i predvidivom,” izjavio je.

Chizhov je naveo da su odnosi Rusije i EU “također pretrpili promene – nažalost ne pozitivne – postajući, nažalost, talac unutrašnjeg sukoba u trećoj zemlji” te da se nada da “imamo priliku da izgradimo novu održivu osnovu za odnose sa EU” koji se mogu razvijati “koristeći najbolju praksu proteklih godina, uključujući zajedničke dokumente koje sam citirao, krećući se prema pragmatičnom partnerstvu koje prepoznaje i poštuje interese jedni drugih u ključnim oblastima i regionima” – uključujući Balkan.

On je podcrtao da je Balkan “oduvjek bio važno poglavlje ruske spoljne politike – zahvaljujući zajedničkoj istoriji i našoj dugogodišnjoj uključenosti u procese koji se tamo odvijaju.”

“Nikada nismo smatrali Balkan “mekim podnožjem Evrope”, kako se region često naziva na Zapadu,” rekao je Chizhov, te dodao, “po našem mišljenju, to je presudni spoj različitih kultura, regija čiji je jedinstveni geografski položaj zauvijek odredio njegovu posebnu, rekao bih čak, sudbinsku ulogu u svjetskoj istoriji.”

Podcrtao je također da “Rusija nikada nije nastojala da stekne bilo kakvu političku, vojnu ili ekonomsku prednost u svom angažmanu sa zemljama regiona” te da, umjesto toga, njegova država vjeruje da je “uspostavljanje konstruktivne i obostrano korisne saradnje ključ stabilnosti, sigurnosti i socijalnog i ekonomskog prosperiteta u regionu.”

“Nažalost, na Zapadu je uvijek bilo i ima ljudi koji iz neobjašnjivih razloga smatraju korisnim stvaranje novih žarišta napetosti u odnosima sa Rusijom. I ovdje je Balkan odavno marljivo pretvoren u arenu konfrontacije sa Rusijom. Vidimo da se zemljama regiona često nameće inherentno lažan vještački izbor – “ili napred ka svetloj evroatlantskoj budućnosti ili nazad u mračnu prošlost sa Rusijom,” izjavio je on.

“Na primjer, s obzirom na dešavanja oko Ukrajine, ne možemo a da ne primjetimo pritisak koji se vršio i nastavlja da se vrši na balkanske zemlje da ih se prisili da se pridruže sankcijama EU protiv Rusije bez obzira na specifične nacionalne interese i tradicionalne veze. Zemlja u susjedstvu Grčke čak je morala promijeniti ime zarad evroatlantskih integracija, što je promjena učinjena bez obzira na mišljenje većine njenog stanovništva.”

“Pogrešna zapadna politika uvlačenja regionalnih država u NATO, još jedna stvar o kojoj nedostaje konsenzus u balkanskim društvima, dolijeva ulje na vatru. U Evropi 21. veka takve metode izgradnje političkih saveza, koje nemaju nikakve veze sa demokratijom, su neprihvatljive, pa čak i opasne,” dodao je.

Chizhov je podcrtao da se Rusija nikada nije protivila širenju Evropske unije te da ono može “ponuditi nove mogućnosti za jačanje partnerstva između Rusije i EU.”

“S druge strane, protivimo se transformaciji evropskih aspiracija zemalja Zapadnog Balkana u oruđe nelojalne političke i ekonomske konkurencije. Kontraproduktivno je posmatrati Jugoistočnu Evropu isključivo kao sferu svog uticaja i nametati evropske integracije, bez obzira na njihovu privlačnost, kao opciju bez alternative. Uvjereni smo da treba i da se mogu se pronaći mehanizmi koji će omogućiti zemljama regiona da izvuku korist iz svog geografskog položaja i bliske interakcije sa partnerima kako na Zapadu tako i na Istoku. Pronalaženje odgovarajuće ravnoteže između kursa balkanskih država ka EU integracijama i njihovih interesa u odnosima sa zemljama koje nisu članice EU je sasvim izvodljivo,” rekao je on.

“Ne želimo da Balkan postane arena geopolitičke i geoekonomske konfrontacije, posebno danas, kada je potrebna saradnja svih država u suprotstavljanju zajedničkim izazovima,” izjavio je Chizhov, te dodao da “neriješene srpsko-kosovske tenzije i dalje su eksplozivne i treba ih rešavati na osnovu Rezolucije 1244 Vijeća sigurnosti UN” i osudio ideju “Velike Albanije,” navodeći da ona može “pogoršati postkonfliktnu normalizaciju na teritoriji bivše Jugoslavije.”

Također, Chizhov je podcrtao da “procesi unutar BiH zahtijevaju pažnju.”

“Kao neko ko se bavi balkanskim poslovima više od četvrt stoljeća, nisam mogao ni zamisliti da će godinama kasnije Rusija postati najdosljedniji i najaktivniji branilac dejtonske arhitekture BiH. Realnost je, međutim, da je to danas prava garancija mira i stabilnosti. Mnogo se spekuliše o modernizaciji i prilagođavanju određenim standardima, ali se ne odgovara na ozbiljne kritike. Nijedan od koncepta koji se promovira ne može postići vitalnu unutrašnju ravnotežu između interesa tri naroda u bosanskom kontekstu koju predviđa Dayton. Implikacije novih eksperimenata mogu biti prilično strašne,” rekao je.

“Efikasno rješenje ovih i drugih duboko ukorijenjenih problema regiona, kao i promocija njegovog mirnog održivog razvoja može se postići samo zajedničkim radom uz striktno poštovanje međunarodnog prava. Rusija je, sa svoje strane, otvorena za blisku saradnju kako sa svojim balkanskim partnerima tako i sa drugim igračima u cilju pomirenja postojećih razlika u regionu,” zaključio je Chizhov.

Program N1 televizije možete pratiti UŽIVO na ovom linku kao i putem aplikacija za Android|iPhone/iPad