Balkan je važan za ukupnu sigurnost Evrope, a "krhki mir" u tom regionu je “pod velikim pritiskom”, piše viši saradnik na Hudson institutu u Washingtonu, Luke Coffey. On ističe da "ruski uticaj seže duboko u Beogradu", a da "ono što Srbija radi u vezi sa EU utiče i na susjednu BiH".
Coffey u tekstu za Arab News navodi sastanak koju su prošle sedmice u Crnoj Gori održali zvaničnici EU i balkanskih zemalja kako bi “zacrtali realan put ka konačnom članstvu u bloku” kao znak da Brisel počinje da poklanja veću pažnju ovom regionu.
Ovaj sastanak uslijedio je nakon sličnih skupova proteklih mjeseci održanih u Sjevernoj Makedoniji i Albaniji. Na vrhu dnevnog reda bila je implementacija takozvanog zajedničkog Plana rasta koji je uspostavila EU kako bi region krenuo pravim putem ka članstvu do 2027. godine. Do tada će šest milijardi eura biti uloženo u zemlje Balkana kako bi im se pomoglo da poboljšaju energetsku i transportnu međupovezanost i regionalnu infrastrukturu.
“Balkan ostaje područje nedovršenih poslova za euroatlantske integracije. Nije iznenađujuće što, osim Ukrajine, ovaj region ostaje najveći geopolitički izazov za Evropu”, ističe Coffey.
“Ono što Srbija radi u vezi sa EU utiče i na BiH”
On objašnjava da su Albanija, Slovenija, Hrvatska, Crna Gora i Sjeverna Makedonija već članice NATO-a, a da su samo Slovenija i Hrvatska također u EU. Iako su pregovori o članstvu počeli sa drugim zemljama na Balkanu, napredak ka članstvu je bio spor. Coffey navodi da je za Albaniju, Crnu Goru i Sjevernu Makedoniju, problem bio u tempu ekonomskih, upravnih i pravosudnih reformi koje su potrebne da bi se ispunili standardi EU. Kosovo ima dodatni problem što sve članice EU ne priznaju njegovu nezavisnost.
“Za Bosnu i Hercegovinu i Srbiju situacija je još složenija”, navodi Coffey, te objašnjava državnu strukturu BiH koja proizilazi iz Dejtonskog sporazuma
“Dok je članstvo u EU i dalje popularno među etničkim Bošnjacima i Hrvatima, etničko srpsko stanovništvo koje živi u Republici Srpskoj nije toliko zainteresovano. Budući da ne postoji nacionalni konsenzus, nije bilo značajnog napretka u aspiracijama BiH za članstvo u EU (ili NATO-u)”, piše on.
Komentarišući situaciju u Srbiji, on navodi da političari tamo često govore o uspostavljanju bližih veza sa Briselom, ali da su uložili vrlo malo praktičnih napora na ovom planu.
“Ruski uticaj seže duboko u Beogradu i, historijski gledano, Srbija je služila kao uporište Moskve u regionu Balkana. S druge strane, Srbija ima veoma bliske ekonomske veze sa EU”, ističe on.
Navodi da, kada je riječ o ekonomiji te zemlje, Rusija je u pozadini, dok privreda zemlje “ne može da opstane ako je odsječena od ostatka Evrope”.
“Ono što Srbija radi u vezi sa EU utiče i na susjednu BiH jer lideri (bh. entiteta) Republike Srpske imaju tendenciju da slijede primjer Beograda u velikim geopolitičkim pitanjima”, navodi on.
“Ako bi Beograd odlučio da promijeni put i nastavi gajiti bliže odnose sa Briselom, to bi imalo pozitivan efekat širom regiona”, ističe.
“Secesionistička retorika RS-a prijeti teritorijalnom integritetu BiH”
Coffey piše da je “region Balkana važan za ukupnu sigurnost Evrope, i to decenijama”.
Objašnjava da su Balkanski ratovi 1912. i 1913. godine “postavili pozornicu za Prvi svjetski rat”, da je prvi test za NATO na bojnom polju nakon završetka Hladnog rata bio u regionu, tačnije, u Bosni i Hercegovini 1995. kako bi se zaustavilo etničko čišćenje. Zatim je pokrenuta još jedna operacija NATO-a protiv Srbije 1999. kako bi se zaustavili slični napadi usmjereni na etničke Albance na Kosovu. Danas vojna misija EU održava krhki mir u Bosni i Hercegovini, a NATO nastavlja sa mirovnom misijom na Kosovu.
“Krhki mir koji postoji u regionu je pod velikim pritiskom. Sektaške i vjerske podjele lako iskorištavaju regionalni i međunarodni akteri. Slaba ekonomska situacija, pogoršana lošim upravljanjem širom regiona, predstavlja još jednu prijetnju stabilnosti. Secesionistička retorika koja dolazi od čelnika Republike Srpske prijeti da naruši teritorijalni integritet Bosne i Hercegovine”, navodi on.
Dalje navodi da Kosovo i Srbija ostaju u stanju stalne napetosti i krize oko srpskog stanovništva koje živi u sjevernom dijelu Kosova.
“Iako posljednjih godina u regionu nisu izbile velike borbe, ta mogućnost se ne može isključiti”, upozorava on.
Coffey smatra da je jedan od načina da se to spriječi “podsticanje regionalne integracije i saradnje sa krajnjim ciljem članstva u EU i NATO-u za sve na Balkanu”.
“Novi Evropski parlament ne bi trebao zanemariti Balkan”
Coffey navodi da su u regionu, pored EU, aktivni i drugi vanjski akteri.
“Zbog uloge koju je NATO odigrao 1990-ih, Amerikanci su prirodno zainteresovani za Balkan. Međutim, posljednjih godina interes Washingtona je splasnuo. U međuvremenu, Rusi preko Srbije gledaju na Balkan kao na regiju u kojoj mogu lako da izazovu probleme Zapadu”, navodi on, te dodaje da “nije slučajno da je lider Republike Srpske blizak Kremlju”.
Ističe da Kina ulaže značajna ulaganja u infrastrukturu u regionu kako bi stekla uticaj. Tokom nedavne posete predsednika Xi Jinpinga Evropi, Srbija je bila jedno od samo tri mjesta koje je posjetio.
Navodi da je Turska također bila aktivna u regionu, “uglavnom kroz svoju ekonomsku i kulturnu meku moć u regionima Balkana koji su nekada bili pod otomanskom vlašću”.
Na kraju, Coffey navodi da će Evropljani sljedećeg mjeseca izaći na izbore za Evropski parlament, da će se nakon toga formirati nova Evropska komisija, te da će na vrhu dnevnog reda biti rat u Ukrajini i prijeko potreban ekonomski rast širom kontinenta.
“Ali novi Evropski parlament i komisija ne bi trebali zanemariti Balkan”, upozorava on.
“Zajednički planovi rasta veliki su korak ka ulasku balkanskih zemalja u EU 2027. godine, ali potrebno je više. Biće potrebna politička volja i vodstvo u Briselu da se završi nedovršeni posao euroatlantskih integracija na Balkanu”, navodi Coffey.
Program N1 televizije možete pratiti UŽIVO na ovom linku kao i putem aplikacija za Android|iPhone/iPad
Kakvo je tvoje mišljenje o ovome?
Budi prvi koji će ostaviti komentar!