Pulmološkinja dr. Tatjana Radosavljević kaže da "produženi Covid" predstavlja tegobe na koje se pacijenti žale nakon preležane infekcije, a koje mogu trajati i nekoliko mjeseci. Opravak, kaže, ide "gore-dole", a tegobe koje se javljaju su - umor, glavobolja, zadihanost, zamaranje, ali i povišeni pritisak i holesterol, ubrzani rad srca. Ona savjetuje da ljudi koji su preležali Covid u oktobru, novembru, decembru ne moraju da žure sa vakcinom, jer uglavnom svi imaju antitijela i kod njih sam proces izlječenja nije završen. Navodi da sa vježbama ne treba početi prije nego što se navrši šest nedjelja od preležane bolesti, a savjetuje i upotrebu pojedinih prirodnih proizvoda.

Od Covida 19 do sada je oboljelo oko 100 miliona ljudi u svijetu, a broj umrlih premašio je dva miliona. Mnogo nepoznanica prati epidemiju od samog početka. Primijećeno je da se kod pacijenata koji su bolnički liječeni, ali i kod onih sa blažom slikom, tegobe nastavljaju i poslije liječenja. Šta je takozvani produženi Covid?

Pulmološkinja dr. Tatjana Radosavljević kaže da se primijetilo u Srbiji i u svijetu, poslije prvog talasa, da pacijenti koji su završili sa akutnom fazom infekcije, imaju tegobe koje mogu trajati i nekoliko mjeseci. Prije četiri mjeseca je prvi put u svijetu upotrijebljen termin „produženi Covid“ – to su tegobe na koje se pacijenti žale nakon preležane infekcije i ima veze sa težinom bolesti, odnosno više tegoba mogu da imaju pacijenti koji su imali teže forme bolesti, ali mogu da ih imaju i pacijenti koji su imali lakše forme, navodi gošća Novog dana.

Oporavak, kad je u pitanju produženi Covid, ide po principu „gore-dole“, par nedjelja je dobro, pa nije, prenosi pulmološkinja.

U pitanju je stanje ogromnog umora, javljaju se simptomi kao što su preznojavanje, zamaranje, nedostatak vazduha, zadihavanje. „To su simptomi koji se tiču pluća, ali produženi Covid ne zahvata samo pluća – on može da zahvati srce, bubrege i najveća nepoznanica, koja se vezuje i za terapijski pristup, su neurološki simptomi koji se mogu javiti kao posljedica Covida i mogu trajati duže. Virus sistemski zahvata organizam. I još jedan vrlo važan skup tegoba – povišeni D-dimer“, kaže doktorica.

Ona ocjenjuje da će se medicina uskoro dijeliti na onu prije i poslije Covida.

„Prije Covida, nalaz kad imamo povišeni D-dimer nam je, ljekarima, ukazivao da postoji tromb… U slučaju Covida, tromba najčešće nema, osim kod najtežih pacijenata, ali povišene vrijednosti se održavaju. Ono što je najnovije saznanje jeste da se radi o jednoj vrsti koagulopatije, odnosno jednom poremećaju koagulacije. Visok D-dimer ukazuje da postoji veća mogućnost da pacijent dobije tromb, zato je važno liječiti dovoljno dugo te pacijente – da li injekcijama, aspirinom, ili nekim od jačih lijekova za razbijanje tromba – to zavisi od ljekara…“.

Kaže da se pacijenti žale na jak umor, da nemaju snage toliko da odmah moraju da legnu, da ukazuju na trnjenje, na glavobolje, čak i na to da izgube pola vidnog polja. Ti neurološki simptomi su komplikovani za liječenje, moraće neurolozi i kardiolozi tome dodatno da se posvete, navela je doktorica.

Jako nam je tu važan vitamin B, koji hrani nerve, ali prirodni izvori (u kvascu), ne u tabletama, dodaje.

Pluća koja su imala obostranu upalu se polako i s vremenom oporavljaju, ali taj oporavak ide dugo, navodi doktorica. Mi smo u pulmologiji počeli da stvaramo, uslovno rečeno, sopstvene protokole, jer nigdje na svijetu nije izašao vodič za liječenje produženog Covida, i to radimo naravno zavisno od pacijenta do pacijenta, prenosi.

„Ono što ja savjetujem pacijentima koji imaju promjene na skeneru, a što se u Covid ambulantama ponekad tumači kao nova upala pluća a radi se o ostacima upale pluća, su određene vježbe disanja. Na našem tržištu pojavili su se korisni aparati koji su korišteni u pulmologiji, kojima se šire pluća više desetina puta dnevno, čime dolazi više krvi u pluća“, kaže pulmološkinja, objašnjavajući da svježa krva dovodi do ozdravljivanja. Koristimo i kortikosteroide u manjim dozama, zavisno od stanja pacijenata, dodaje.

Doktorica kaže da se, nakon akutne faze, prati krvna slika, D-dimer i CRP na nedjelju dana, a kasnije se taj razmak povećava. Važno je da pacijent bude u kontaktu sa ljekarom i da mu prenosi koje ima tegobe, dodala je. Od aprila, kako je rekla, imala je stotinjak takvih pacijenata, i uglavnom su se tegobe liječile ambulantno.

Probiotici, vitamin B i kardiološki UZ, vježbe – ne tek nakon šest nedjelja

Po teorijama koje su aktuelne, u osnovi produženog Covida je to što se u tankom crijevu zadržavaju čestice virusa i odatle kreće autoimuni odgovor organitma – kada naše ćelije počinju da napadaju sopstvena tkiva, kaže doktorica. Zbog toga savjetuje da pacijenti koji su preležali Covid koriste probiotik i to dosta dugo. Moje iskustvo pokazuje da oni imaju manje izražene tegobe sinosuidnog ponašanja –  odnosno ponašanja „sada nam je bolje, sada gore“, kaže doktorica, koja dodaje da je to njena impresija, a ne nešto o čemu postoje završena naučna istraživanja.

Savjetuje i kardiološki pregled, naročito onih koji su trenirali. Minimum šest nedjelja ne bi trebalo da se započne sa tim težim vježbama, a šetnja može, ističe doktorica.

Obavezna je UZ kontrola kod kardiologa, jer ponekad slika podsjeća na onu koju ostavi koksaki, pa jedan broj ljudi dobije ubrzan srčani rad i povišen krvni pritisak koji ranije nisu imali, čak i povišenje holesterola, prenosi svoja iskustva doktorica. Mi ćemo se tek upoznavati sa onim što Covid ostavlja kao posljedica, naglašava.

Po simptomima post covida koji se mogu javiti, čini se da nema razlike da li je bio lak ili teži oblik Covida, kaže.

Još se ne zna, još se ispituje šta to čini da jedan član porodice oboli od težeg oblika a drugi ne, još uvijek se ne zna i istražuje i to je specifičnost Covida, ističe doktorica. Kod većine drugih mikroorganizama, dodaje, mogli ste da predvidite da li će ići bolje ili gore, ali sa Covidom to ne možete da predvidjeti.

Doktorica kaže da u pulmologiji, kad neko ima tromb u plućima, da ga liječe od tri do šest mjeseci, „dakle ne 10 dana“. Neka od tih pravila, navodi, treba primjenjivati i u liječenju post covida.

O antitijelima i ćelijama pamtilicama

Govoreći o antitijelima, kaže da ne postoje naučno potvrđene činjenice, a da na osnovu njenog iskustva sa pacijentima može da kaže da antitijela nastaju i nestaju zavisno od samog organizama. Nema pravila – postoje organizmi koji održavaju antitijela, koji dobiju IgG antitijela pa ona polako nestaju, dodaje.

Doktorica kaže da u osnovi nisu važna antitijela, već „ćelije pamtilice“ koje pamte susret sa Covidom, kao i citotoksične ćelije, tzv. ubice virusa – one su te koje nose imunitet, ali dodaje – nemamo komercijalnu metodu da dokažemo koliko su one prisutne.

Ne zna se ni koliko imunitet traje, kaže doktorkica.

Oni koji su imali Covid  – kad po vakcinu?

Ona savjetuje da ljudi koji su preležali Covid u oktobru, novembru, decembru ne moraju da žure sa vakcinom, jer uglavnom svi imaju antitijela i kod njih sam proces izlječenja nije završen.

Ljude koji dolaze na vakcinaciju treba dobro sagledati u trijažnom tijelu – da nemaju povišenu temperaturu, neke simptome…

Na pitanje kako razlikovati produženi Covid od ponovnog zaražavanja, doktorica kaže da u svjetskoj literaturi nema takvih ljudi mnogo (ponovo zaraženih). Kaže da nije imala pacijenata sa novim sojem virusa.

Postoji mogućnost da produženi Covid bude prepoznat i da se zamijeni sa novom infekcijom, ali navodi da ne može ništa detaljnije od toga da kaže.

Primjena narodnih saznanja – kozji proizvodi

Preporučuje i primjenu starih, narodnih saznanja. Dosta dobro se pokazuju kozji proizvodi, u našem narodu vijekovima se znalo da je to dobro za pluća, a prije nekoliko godina su američke studije dokazale upravo isto to, kaže doktorica, koja i dodaje: „Ako to važi za tuberkulozu, ne može da smeta pacijentima koji boluju od Covida. Druga preporuka je kvasac zbog vitamina B, med, matični mliječ i slično“, navela je.

Slušajte svoj organizam, ne silite ga na ono što ne može, on tačno zna šta može, ističe doktorica, govoreći u tom smislu i o vježbanju i treninzima.

Navela je primjer pacijenta koji je relativno brzo poslije Covida išao na fudbal. Ako ste preležali Covid u decembru, ne možete na fudbal prije maja, juna, to ne smije da se radi svom organizmu, ističe doktorica.