Jetreni enzimi: Šta znače povišene vrijednosti i kada treba reagovati

Šta su jetreni enzimi?

Jetreni enzimi su proteini koje jetra proizvodi i oslobađa u krvotok kada su ćelije jetre oštećene. Najvažniji među njima su:

• ALT (alanin-aminotransferaza)
  
• AST (aspartat-aminotransferaza)
  
• ALP (alkalna fosfataza)
  
• GGT (gama-glutamil transferaza)
  

Kako se mjere jetreni enzimi?

Jetreni enzimi se mjere jednostavnim laboratorijskim testom iz uzorka krvi, poznatim kao „jetreni panel“ ili „test funkcije jetre“. Rezultati se obično izražavaju u jedinicama po litru (U/L).

Referentne vrijednosti (mogu varirati ovisno o laboratoriji):

• ALT: do 35–40 U/L
  
• AST: do 35–40 U/L
  
• GGT: do 60 U/L (više kod muškaraca)
  
• ALP: do 120 U/L
  

Povišene vrijednosti mogu biti znak:

• masne jetre (NAFLD)
  
• hepatitisa
  
• alkoholnog oštećenja jetre
  
• upotrebe određenih lijekova
  
• problema sa žučnim putevima
  

Kada se preporučuje testiranje?

Ljekari preporučuju testiranje jetrenih enzima:

• kod umora, mučnine i žutice
  
• nakon duže upotrebe lijekova (npr. paracetamol, statini)
  
• kod sumnje na hepatitis ili alkoholnu bolest jetre
  
• u sklopu rutinskih sistematskih pregleda
  

Šta ako su vrijednosti povišene?

Povišeni jetreni enzimi ne znače odmah bolest, ali zahtijevaju dodatnu dijagnostiku – ultrazvuk, ponovljene nalaze, pa čak i biopsiju jetre. Nije rijetkost da vrijednosti privremeno porastu usljed stresa, infekcije ili fizičkog napora.

Savjet stručnjaka

„Jetreni enzimi su prvi signal da nešto nije u redu, ali njihova interpretacija zahtijeva širi klinički kontekst. Bitna je anamneza, dodatni nalazi i praćenje“, kaže dr. Senada Hamzić, specijalista interne medicine.

Jetreni enzimi su važan alat u praćenju zdravlja jetre. Redovno testiranje i pravovremena reakcija na povišene vrijednosti mogu spriječiti ozbiljne komplikacije. Ako primijetite simptome poput umora, žutila kože ili bola ispod desnog rebra, obavezno se obratite ljekaru.