Australijska aviokompanija Kvantas najavila je da će od kraja 2025. godine letjeti od istočne obale Australije do Londona oko 19 sati u jednom potezu. Trenuto najduži komercijalni letovi traju oko 24 sata, ali su podijeljeni na kraće delove. Kakve promjene će se dešavati u tijelu tokom takvih letova?

Postavlja se pitanje da li će promjene do kojih dolaz tokom dugotrajnih letova koji sada postoje i podijeljenji su na više dijelova biti drugačije od onih koje će se dešavati na najavljenim letovima koji će trajati 19 sati u jednom potezu?

Možete da dehidrirate

Dehidracija je uobičajena na dugim letovima. To može da objasni zašto su vaše grlo, nos i koža suhi tokom leta. Što je let duži, veći je rizik od dehidracije.

„To se dešava zbog niskog nivoa vlažnosti u kabini u poređenju sa onim što biste očekivali na zemlji. Do ovih promjena dolazi uglavnom zato što se mnogo vazduha koji cirkuliše kroz kabinu uvlači spolja, a na velikim visinama nema puno vlage u vazduhu“, kaže za The Conversation Toni Šimer, pilot, specijalista za vazduhoplovnu medicinu i klinički predavač na Univerzitetu u Adelejdu.

Također rizikujete dehidraciju, navodi on ako ne pijete dovoljno vode ili pijete previše alkohola, Alkohol je diuretik, što dovodi do gubljene tečnosti kroz pražnjenje bešike.

On savjetuje da popijte vodu prije nego što se ukrcate na let. Tokom leta, također ćete morati piti više vode nego što biste inače.

Promjene povezane sa ušima, sinusima, crijevima i snom

Kako se pritisak u kabini mijenja, tijelo reaguje u skladu s tim. Promjene do koji može doći su slijedeće:

Bolovi u ušima – kada je pritisak zraka sa obe strane vaše bubne opne različit, on vrši pritisak na bubnu opnu.

Glavobolje – mogu da budu prouzrokovane širenjem zraka zarobljenog u vašim sinusima.

Problemi sa crevima – samo prihvatite činjenicu da ćete imati veću potrebu za ispuštanjem gasova.

Pospanost –  možete da se osjećate više pospano nego obično. To je zbog toga što tijelo ne može da apsorbuje onoliko kisika iz zraka u kabini na visini nego što bi to bilo na zemlji. Usporavanje je način na koji se tijelo štiti i zbog toga možete da se osjećate pospano.

Dobra vijest je da većina ovih problema neće nužno biti izraženija na dužim letovima. Oni su uglavnom problem dok avion polijeće i slijeće.

Mogli biste da razvijete krvne ugruške

„Krvni ugrušci, povezani sa dugotrajnom nepokretnošću, obično predstavljaju veliku zabrinutost za putnike. To uključuje ugruške koji se formiraju u nozi, duboka venska tromboza (DVT), koji mogu da putuju do pluća, kada dovodi do stanja poznatog kao plućna embolija“, navodi Šimer.

Ako se ne krećete u avionu i što više od slijedećih faktora rizika imate, veća je šansa za stvaranje krvnih ugrušaka. U povećanom riziku su:

– osobe starije dobi

– gojazne osobe

– osobe sa prethodnom istorijom ili porodičnom istorijom ugrušaka

– osobe sa određenim vrstama poremećaja zgrušavanja

– osobe sa karcinomom

– ako ste nedavno bili imobilizovani ili operisani

– ako ste trudni ili nedavno ste se porodili

– ako koristite hormonske supstitucione terapije ili oralne kontraceptivne pilule.

Prema pregledu iz 2022. godine, kombinovanjem podataka iz 18 studija, što duže putujete, veći je rizik od krvnih ugrušaka. Autori su izračunali da postoji 26 odsto veći rizik za svaka dva sata putovanja avionom, počevši nakon četiri sata.

„Koliki će rizik od ugrušaka biti na najavljenim dužim letovima, ne može se reći sa sigurnošću dok ne počne da proučavamo putnike koji će koristiti ove letove“ kaže Šimer.

Dok ti dokazi ne dođu, aktuelni savjeti i dalje važe. Nastavite da se krećete, ostanite hidrirani i ograničite konzumiranje alkohola.

„Također postoje dokazi za nošenje kompresionih čarapa kako biste spriječili stvaranje krvnih ugrušaka. Za ove čarape se kaže da podstiču protok krvi u nogama i pomažu da se krv vrati u srce. To bi se obično desilo kontrakcijama mišića tokom kretanja ili hodanja“, objašnjava Šimer.

Pregled iz 2021. kombinovao je rezultate devet ispitivanja sa 2.637 učesnika koji su odabrani da nose kompresijske čarape, ili ne, na letovima koji traju više od pet sati.

Nijedan učesnik nije razvio simptomatski DVT. Ali postojali su dokazi da su ljudi koji su nosili čarape značajno smanjili svoje šanse za razvoj ugrušaka bez simptoma, a znamo da svaki ugrušak potencijalno može da raste, pomjera se i kasnije izaziva simptome.

Dakle, ako ste zabrinuti zbog rizika od razvoja krvnih ugrušaka, posjetite svog ljekara pre nego što se odlučite da koristite avion kao prevozno sredstvo.

„Obično ako dobijete krvni ugrušak, nećete znati za to sve do leta, jer je potrebno vreme da se ugrušak formira i putuje“, ističe Šimer.

Zato obratite pažnju na simptome nakon leta poput bola i otoka u nozi, najčešće u jednoj, bol u grudima, kašalj i kratak dah. Obavezno potražite hitnu zdravstvenu pomoć ako ih primjetite.

Džet leg, radijacija i kovid

Džet leg, koji je prilično poznat korisnicima ovih letova, je cirkadijalna disritmija (desinhronizacija), u organizmu čoveka, nastala kao posljedica letenja avionom kroz više vremenskih zona.

On obično postaje problematičniji kada pređete tri ili više vremenskih zona, posebno ako putujete na istok.

„Ako često koristite duge letove, razumno je pretpostaviti da što ste duže u zraku, to je veća izloženost kosmičkom zračenju. Kao što ime govori, ovo zračenje dolazi iz kosmosa, i može da povećati rizik od karcinoma i reproduktivnih problema. Nije poznato koji nivo izloženosti se smatra bezbjednim. Međutim, osim ako često letite, malo je vjerovatno da će to biti problem“, navodi Šimer.

On dodaje da ako je osoba trudna ili ima neku drugu zabrinutost, razgovara sa svojim ljekarom pre nego što se odluči za let.

I ne treba zaboraviti i dalje aktuelan kovid. Preduzmite uobičajene mere predostrožnosti: redovno perite ruke, nosite masku i ne letite ako vam nije dobro.

Istraživanje o tome kako telo reaguje na  duže, neprekidne letove između Australije i Evrope je još u ranoj fazi. Do prvih rezultate, trebalo bi da se pridržavate savjeta ljekara i aviokompanija.

„Ukoliko letite redovnim letovima na duge relacije, pridržavajte se savjeta koje vam daju aviokompanije i posjetite svog ljekara opšte prakse prije nego što se odlučite da putuje, ukoliko je to potrebno. Tokom leta, uložite dodatni napor da se krećete po kabini, pijete vodu, nosite masku i praktikujete dobru higijenu ruku“, savetuje Šimer.

On dodaje da se „odmah obratite ljekaru za sve zabrinjavajuće simptome nakon vašeg leta, jer krvnim ugrušcima može biti potrebno nekoliko sati ili čak dana da se formiraju, rastu i kreću duž vaših vena“.

Program N1 televizije možete pratiti UŽIVO na ovom linku kao i putem aplikacija za Android|iPhone/iPad