Upozorenje naučnika: Novi virusi slični ospicama otkriveni kod šišmiša i majmuna

Ospice su najpoznatija bolest uzrokovana virusima iz porodice morbilivirusa, u koju spadaju i bolesti životinja poput šteneće i goveđe kuge. Iako su ovi virusi rasprostranjeni među sisarima, još uvijek nije dovoljno poznato koji su im prirodni domaćini, niti koliko lako mogu preći na druge vrste – pa i na ljude.

Šišmiši kao rezervoari novih patogena

Kao i kod mnogih zaraznih bolesti, šišmiši se i ovdje sumnjiče kao ključni rezervoari. Njihov jedinstveni metabolizam im omogućava da prenose mnoge viruse bez simptoma bolesti. To je već potvrđeno za koronaviruse (SARS, MERS), viruse ebole, a sada i za morbiliviruse – naročito šišmiši iz tropskih dijelova Amerike.

Novi virusi otkriveni u Brazilu i Kostariki

Međunarodni tim naučnika s njemačkog DZIF-a i univerzitetske bolnice Charité istraživao je više od 1.600 šišmiša i divljih majmuna u Brazilu i Kostariki. Rezultati su zapanjujući – otkriveno je nekoliko do tada nepoznatih morbilivirusa, uključujući i kod vampirskih šišmiša, koji se hrane krvlju životinja i mogu lako prenositi bolesti.

Analize su pokazale da više od trećine ispitanih vampirskih šišmiša nosi antitijela na novi virus. To ukazuje na široku rasprostranjenost infekcije u prirodi, ali i činjenicu da bolest kod životinja najčešće nije smrtonosna.

Virusi prešli i na majmune – potencijalna opasnost za ljude?

Virus je identifikovan i kod divljih majmuna u Brazilu. Genetske analize su pokazale veliku sličnost s virusima kod šišmiša, što ukazuje na moguć prelazak između vrsta. Dodatno zabrinjava činjenica da ti virusi koriste isti ćelijski receptor kao virus ospica kod ljudi – što bi moglo značiti potencijalnu prijetnju po ljudsko zdravlje.

„Još je prerano tvrditi da ovi virusi predstavljaju stvarnu prijetnju ljudima, ali otkrića ukazuju na potrebu za pažljivim nadzorom,“ rekla je dr. Wendy K. Jo, vodeća autorica studije iz Charité instituta za virologiju.

Ipak, postoji i doza optimizma

Dobra vijest je da antitijela od ranije infekcije virusom ospica ili šteneće mogu neutralisati nove morbiliviruse otkrivene kod šišmiša. To sugeriše da već postojeći imunitet, prirodan ili stečen vakcinacijom, može pružiti određenu zaštitu.

Evolucija i prijenos kroz vrste

Morbilivirusi su vrlo zarazni virusi bez ovojnice s jednolančanom RNK. Prenose se respiratornim putem i nakon infekcije ostavljaju trajni imunitet. Naučnici vjeruju da su virusi ospica potekli od domaćih životinja prije više od 4.000 godina, te da su u više navrata kroz historiju prelazili granice vrsta – sa šišmiša na svinje, majmune i druge sisare.

„Naši rezultati pokazuju da su morbilivirusi među šišmišima češći i raznovrsniji nego što se ranije mislilo, i da ponekad prelaze na druge vrste,“ izjavio je dr. Jan Felix Drexler, virolog i voditelj studije pri DZIF-u.

Zaključak: Nema mjesta panici, ali treba budnost

Stručnjaci ističu da novo otkriće nije razlog za paniku, ali jeste poziv na oprez. Predlažu pojačan nadzor virusa kod divljih životinja, kako bi se procijenio rizik po ljude i životinje i razvile odgovarajuće mjere zaštite – uključujući vakcinaciju.

Studija je objavljena u uglednom časopisu Nature Biology, a naučnici naglašavaju da bi slični istraživački napori trebalo da se nastave širom svijeta. Priroda nas, još jednom, upozorava da ostanemo budni.