Zaboravljene muzičke zvijezde sa Kube i njihov stil „Son Kubano“ krenuli su prije 25 godina ponovo na put. Da dođu do svjetske slave, pomogli su im najprije američki gitarista Raj Kuder, a zatim i njemački reditelj Vim Venders.

Havana, glavni grad Kube, devedesetih godina prošlog vijeka. Iza šetališta opasanog visokim zidinama od koje se odbijaju talasi, počinje stari grad, poznat po svom morbidnom šarmu – kuće u kolonijalnom stilu koje se polako raspadaju, boja i malter ljušte se sa zidova, na ulicama stari američki automobili ogromnih karoserija i gdje god pogledate – rupe.

U sred toga živi Ibrahim Ferer. Ima skoro 70 godina, čistač je cipela, prodavac novina i muzičar. Proslavio se kao pjevač na Kubi četrdesetiih i pedesetih godina 20. veka, ali se prije nekoliko godina povukao. Jednog poslijepodneva u martu 1996. čistio je cipele, kad mu je Huan de Markos Gonzalez pokucao na vrata i poveo ga sa sobom u studio. Ferer je pošao za njim, onako prljav i pun mrlja od kreme za cipele, piše Dojče vele.

Sudbonosni susret

U studiju „Egrem“ u centru Havane, Ferer susreće stare prijatelje, veterane kubanske muzike. Tu je devedesetogodišnji pjevač, gitarista i klarinetista Kompaj Segundo, pjevačica i dobitnica Gremija Omara Portuondo, relativno mladi Elijades Očoa (49) i poznati pijanista Ruben Gonzalez. Uvežbavaju stari hit „Kandela“, po kojem je Ferer postao poznat. Naravno da im se Ibrahim Ferer odmah pridružuje.

Upravo tog dana u posjeti studiju je američki bluz gitarista Raj Kuder. Odmah je i u potpunosti opčinjen.

Svjetski muzički putnik

Raj Kuder, koji je tada imao 49 godina, svjetski je poznat muzičar i smatra se jednim od najboljih slajd-gitarista na svijetu. To je tehnika sviranja za koju gitarista stavlja neku vrstu naprstka, odnosno cjevčice od stakla ili metala na prst i klizi po žicama. To stvara karakterističan zvuk.

U to vrijeme, Kuder je već svirao s mnogim velikanima – bio je u studiju sa Erikom Kleptonom, Van Morisonom i Bobom Dilanom. On, koji dolazi iz sveta bluza, zainteresovan je za džez i muziku iz celog sveta. Preuzima uticaje iz Indije, Afrike ili sa Havaja i kombinuje stilove – kantri, folk, gospel, salsa, regtajm.

Fidel Kastro: „Buržoaska i fašistička muzika“

Kuder i Nik Gold, šef svjetski poznate britanske izdavačke kuće „World Circuit“, odavno su zainteresovani za projekat muzičara i vođe benda Huana de Markosa Gonzaleza. On godinama pod imenom „Afro-kubanske zvezde“ okuplja kubanske muzičke veterane, kako bi oživeli davno zaboravljeni muzički stil „Son Kubano“.

Prije revolucije, Kuba je imala živu afro-kubansku muzičku scenu i brojne klubove. Režim Fidela Kastra okarakterisao je taj muzički stil kao „buržoaski i fašistički“, a uz to i „instrumentalizovan od strane američkih gangstera“. Klubovi su nakon revolucije zatvoreni, a muzička scena koja je cvetala na Kubi je umrla. „Son Kubano“ postao je „muzika starih“.

Nastaje „Buena Vista Social Club“

Ti „starci“, od kojih su neki pali u nemilost Fidela Kastra, našli su se u studiju tog popodneva u martu 1996. godine. Čarolija nastaje u trenutku kad Ibrahim Ferer pjeva svoj stari hit. Kuder traži od Ferera da s njim snimi tu pesmu – i ne samo to, želeo bi da producira ploču sa svim muzičarima „Afro-kubanskih zvezda“. Projekat će dobiti ime „Buena Vista Social Club“, po jednom od brojnih nekadašnjih klubova koje je Fidel Kastro zatvorio.

Snimanje počinje 26. marta 1996, a sve je gotovo šest dana kasnije. Uz propratni album, bio je to početak trijumfalnog marša hitova „Son Kubano“ po svijetu.

Filmski spomenik Vima Vendersa

Dvije godine kasnije, filmski stvaralac Vim Venders, inače prijatelj Raja Kudera, snima film o slavnim kubanskim veteranima. „Buena Vista Social Club“ od objavljivanja albuma stalno je na turnejama, a Venders je samo postavio kamere i snimao.

Film obiluje impresivnim snimcima sa koncerata – uplakana Omara Portuondo, preplavljena emocijama i ganuta do suza, kako pjeva duet s Kompajom Segundom, nasmijani Ibrahim Ferer, entuzijastični i oduševljeni Raj Kuder, koji slajd-gitarom obogaćuje zvuke kubanske muzike. Prsti Rubena Gonzaleza glatko klize po klavijaturi, pjevač i gitarista Elijades Očoa sa svojim bijelim Stetson-šeširom sedi na stolici poput svjetionika u oluji.

Osim snimaka s koncerta, u tom filmu nagrađenom Oskarom su i probe u studiju, intervjui s muzičarima i scene iz Havane. „Buena Vista Social Club“ napravio je pravi „bum“ na Kubi, a album je u mnogim zemljama u vrhu top-lista. Nagrađen je Gremijem i prodat u osam miliona primeraka. To je najuspješniji album koji je proslavio bogatu muzičku baštinu Kube.

Posebno izdanje za godišnjicu

Nisu svi muzičari dočekali 25. godišnjicu albuma – mnogi od njih su još devedesetih bili stari.

Kompaj Segundo umro je 2003. u 95. godini, Ibrahim Ferer 2005. sa 78 godina, a Ruben Gonzalez 2003. sa 84 godine.

Svi su pod starost oskusili slast uspjeha. Nakon „Buena Viste“, neki su izdali solo albume. I još jedan kuriozitet – Ibrahim Ferer dobio je 2000. nagradu Latino-gremi za najboljeg mladog izvođača. Tada je imao 73 godine.

Specijalno izdanje legendarnog albuma izlazi danas, 17. septembra 2021. Producenti Raj Kuder i Nik Gold ponovno su uzeli originalne trake, kopali po arhivi i sastavili opsežan muzički paket. Na albumu će biti 12 do sada neobjavljenih pjesama sa snimanja 1996. i fotografije koje još nisu viđene u javnosti. Uz album dolazi i knjižica od 64 strane s tekstovima pjesama i raznim bilješkama.

Program N1 televizije možete pratiti UŽIVO na ovom linku kao i putem aplikacija za Android|iPhone/iPad