"Gravitaciona rupa" u kojoj je nivo mora 100 metara niži od prosjeka

CNN

Naučnici možda imaju odgovor kako je nastala anomalija, gdje je Zemljina gravitacija slabija, a nivo mora 100 metara niži od prosjeka.

Na našoj planeti postoji dosta “gravitacionih rupa”. Ovo nisu rupe u pravom smislu te riječi, možda bi bolji izraz bio udubljenja.

U ovim područjima gravitaciona sila i površina su niže od poprečnih. A na kartama koje pokazuju snagu gravitacione sile u određenim područjima izgleda kao udubljenje. Možda će neko pomisliti da je to nemoguće, jer iz iskustva ili škole znamo da je površina vode “ravna” i da je gravitaciona sila svuda na površini planete ista. Pa, nije baš tako. Razlog je oblik Zemlje.

„Zemlja je zapravo kvrgavi krompir“, kaže Attreyee Ghosh, geofizičar i vanredni profesor u Centru za nauke o Zemlji Indijskog instituta za nauku. “Tehnički, to nije sfera, već elipsoid, koji nastaje kada planeta izboči prema van tokom rotacije središnjeg dijela”, dodaje on. Osim toga, površina Zemlje je naborana jer ima planine, kanjone, rijeke, jezera, mora, morske rovove itd., a neka područja su gušća od drugih, što utiče na površinu Zemlje i njenu gravitaciju, dodao je Ghosh.

Stoga, kako bi na najbolji mogući način prikazali oblik Zemlje, naučnici su napravili matematičku sliku koju su nazvali geoid . Tehnički, to je površina na kojoj su svi potencijali jednaki – ekvipotencijalna površina. Kao primjer možemo navesti površinu po kojoj se prolijeva voda ili površinu na kojoj sve tačke imaju istu vrijednost sile gravitacije. Zemljin geoid tako otprilike odgovara srednjoj površini okeana. „Ako je površina Zemlje prekrivena vodom, površina koju čini površina vode naziva se geoid – a na njen oblik utiču i razlike u gustini materijala unutar planete“, objašnjava Ghosh.

Video ispod prikazuje geoid Zemlje. Crvene oblasti pokazuju područja u kojima je gravitaciona sila veća od poprečne, a plava područja sa gravitacionom silom manjom od poprečne. “Indijanska” gravitaciona rupa je jasno vidljiva u 35. sekundi.

Najveća takva “rupa” – službeno nazvana “geoidna depresija” (engleski: Geoid Low), nalazi se tik uz južni vrh Indije i pokriva više od tri miliona kvadratnih kilometara (skoro koliko i kopno Indije). Tu nivo okeana pada za 100 metara ispod poprečnog. Anomaliju je otkrio holandski geofizičar Felix Andries Vening Meinesz 1948. godine tokom istraživanja Zemljine gravitacije, ali dugo vremena naučnici nisu mogli da je objasne.

“Rupa” na mjestu nestalog okeana

Studija koju su u maju ove godine proveli naučnici Indijskog instituta za nauku i njemačkog istraživačkog centra za geonauke GFZ sugerirala je šta bi mogao biti uzrok Indijske geoidne depresije (IGV). Koristeći kompjuterske simulacije, naučnici su rekreirali kretanje tektonskih ploča i ponašanje magme i rastopljenih stijena u Zemljinom omotaču – debelom sloju koji leži između jezgra i kore. Zaključili su da na formiranje IGV-a mogu utjecati mase magme u Zemljinom omotaču, koje se nazivaju plaštnim perjanicama, koje se povezuju s formiranjem vulkana.

Smatra se da su ovi oblaci nastali nestankom drevnog okeana kada je kopnena masa Indije odlutala prije desetina miliona godina i na kraju se sudarila s Azijom. „Prije 140 miliona godina Indija je bila na potpuno drugom mjestu i postojao je okean između Indijske ploče i Azije. Indija je počela da se kreće na sjever, a kada se to dogodilo, okean je nestao i jaz sa Azijom je popunjen“, objašnjava Ghosh.

Simulacija putovanja indijskog potkontinenta prema Aziji prikazana je u snimku ispod.

Prema proračunima istraživača, geoidna depresija je nastala prije blizu 20 miliona godina. Ali teško je reći da li će ikada nestati ili se preseliti.

Neki naučnici upozoravaju da će biti potrebno još istraživanja kako bi se potvrdila ova teorija.

Dr. Alessandro Forte, profesor geologije na Univerzitetu Florida u Gainesvilleu, smatra da studija predstavlja napredak u odnosu na prethodne, ali je problem što je još uvijek manjkava, jer ne uključuje neke podatke dobijeni iz istraživačkih područja, ili izračunate vrijednosti previše odstupaju od stvarno izmjerenih vrijednosti. “Problem je i to što ne znamo tačno kako je Zemlja izgledala u prošlosti”, kaže Forte. „Što idete dalje u prošlost, manje je povjerenja u modele. Ne možemo uzeti u obzir svaki mogući scenario, a također moramo prihvatiti da može doći do nekih odstupanja u načinu na koji su se ploče kretale tokom vremena“, kaže on. “Međutim, vjerujemo da je opći razlog anomalije sasvim jasan.”

Program N1 televizije možete pratiti UŽIVO na ovom linku kao i putem aplikacija za An droid|iPhone/iPad