Muzičko takmičenje, koje je najveći nesportski događaj na svijetu, postalo je najnoviji front izraelskog rata u Gazi, piše Charlie Sohne za Politico. Ona navodi da je moto Evrovizije bio “United By Music” (Ujedinjeni muzikom), ali da je atmosfera u Malmeu bila je nestabilnija nego ikad.
U subotu, na dan finala takmičenja, irska predstavnica Bambie Thug se povukla s probe zbog tenzija sa izraelskim javnim servisom. Na istom nastupu, francuski takmičar je prekinuo svoju pjesmu kako bi pozvao na prekid rata: “Moramo biti ujedinjeni uz muziku, da, ali s ljubavlju prema miru”.
Proba je započela uz zvižduke koji su odjeknuli arenom kada je Eden Golan, predstavnica Izraela, izašla na binu.
Kako piše Sohne za Politico, “da je odlučivao veliki dio miliona obožavatelja i mnogi predstavnici na ovom događaju, Golan uopšte ne bi bilo dozvoljeno da izađe na binu”.
“Atmosfera iza kulisa bila je toliko napeta da se prelila u sukobe koji nisu povezani sa Izraelom”, navodi Sohne, te dodaje da je predstavnik Nizozemske Joost Klein diskvalifikovan zbog svađe koja se dogodila dan prije takmičenja.
Ništa nije trebalo da bude ovako.
“Najspornija Eurovizija u modernoj eri”
Eurovizija 2024. održana je u Švedskoj, na 50. godišnjicu pobede grupe ABBA na takmičenju. Razrađena scenska produkcija bila je tehnički remek-djelo, sa 37 zemalja koje je sudjelovalo za publiku od skoro 200 miliona ljudi, što znači da je ovaj događaj pratilo više ljudi nego Super Bowl, Grammyje i Oskare zajedno.
Međutim, ovogodišnje takmičenje se također odvijalo dok traje rat u Gazi u kojem je, kako se procjenjuje, poginulo više od 35.000 Palestinaca.
Sohne navodi da je zbog toga ovo “najspornija Evrovizija u modernoj eri”.
“Jednosedmična proslava “jedinstva” je uključivala proteste protiv učešća Izraela na kojima je bilo više ljudi nego u areni, spaljivanja Kur’ana i izveštaja švedske policije o kredibilnim hakerskim prijetnjama iz Irana, Sjeverne Koreje i Rusije. ABBA se nikada nije pojavila”, navodi ona.
Dok je krvavi rat Rusije u Ukrajini prožimao svaki aspekt takmičenja u protekle dvije godine, za izraelski rat u Gazi je drugačije. Ruske akcije ujedinile su eurovizijsku koaliciju u odgovoru, dok je izraelski rat doveo do velikih podjela među članicama EBU-a (Evropske radiodifuzne unije).
“Bijesne debate oko rata predstavljaju egzistencijalnu pretnju takmičenju koje je oduvijek vjerovalo u moć muzike da okuplja ljude”, piše Sohne.
Zatim citira Stiga Karlsena, šef norveške delegacije Evrovizije: “Moraju da pogledaju pravila… za mnoge moto postaje ‘podeljeni muzikom’”.
Napetosti u vezi identiteta Evrovizije između bezbrižnog muzičkog takmičenja i političkog događaja su oduvijek postojale. Takmičenje je osnovano 1956. godine u razbijenoj Evropi koja se još uvijek oporavljala od Drugog svjetskog rata.
Te prve godine, Walter Andreas Schwarz, čijeg su oca ubili nacisti, predstavljao je Njemačku pjesmom o tome kako se njegova zemlja ne nosi na pravi način s naslijeđem Holokausta. U godinama koje su uslijedile Italija je cenzurirala svoj nastup iz straha da bi pjesma o razvodu mogla potaknuti kontroverzni referendum, a Francisco Franko je koristio takmičenje da reklamira svoju diktaturu u Španiji.
“Integracijom istočnoevropskih zemalja nakon pada Gvozdene zavese nastavljeni su politički momenti. Jedan takmičar je izbjegao snajpersku vatru kako bi pobjegao iz Sarajeva pod izolacijom, a sve kako bi pjevao o patnji svog naroda na bini Evrovizije”, piše Sohne.
Tokom 2010-ih, istovremeno sa porastom desničarskog autoritarizma na kontinentu, Turska i Mađarska su se povukle, rekavši da je takmičenje postalo LGBT propaganda. Bjelorusija je napustila takmičenje nakon što su odbijene njene dvije antiprotestne pjesme koje podržavaju Aleksandra Lukašenka. A Rusija je izbačena nakon invazije na Ukrajinu 2022. godine.
Zamjenik generalnog direktora Evropske radiodifuzne unije Jean Philip de Tender rekao je: “Ono što se desilo u posljednjih 10-15 godina je da smo postali više vođeni vrijednostima”.
“Činilo se da je nakon invazije na Rusiju moderna Evrovizija došla na svoje. Takmičenje u Liverpoolu 2023. bilo je direktno uključeno u rat, jer su akti izražavali solidarnost sa ukrajinskim narodom, uključujući otvoreno anti-putinovsku, antiratnu numeru hrvatskog avant-punk benda Let 3. Ali, iako se činilo da je Evrovizija našla svoj glas, kao što mnogi pjevači Evrovizije znaju, čak i najsamouvereniji glas ponekad zataji”, navodi Sohne.
Kako EBU vidi palestinski identitet?
Tenzije na ovogodišnjoj Euroviziji video se već u prvom polufinalu. Na događaju je nastupao Eric Saade, koji je predstavljao Švedsku na takmičenju 2011. godine.
Ali Saade je također palestinskog porijekla, pa je tako izveo svoju apolitičnu pjesmu s crno-bijelom kariranom arafatkom koju mu je otac dao omotanom oko zgloba. Evropska radiodifuzna unija, koja organizuje takmičenje, odmah ga je kritikovala zbog politizacije takmičenja. Saade je uzvratio ističući da to, kao simbol njegove kulture, ne treba tretirati drugačije od bilo koje vrste tradicionalne narodne nošnje koja se inače slavi na takmičenju.
“Osim ako, naravno, EBU ne vidi palestinski identitet kao suštinski politički”, piše Sohne.
“Nedostatak dosljednih principa od strane organizatora dovodi do toga da se takmičenje može optužiti za licemjerje. Emisija ima politiku za zastave, na primjer, po kojoj sve zastave koje nisu nacionalne zastave zemlje učesnice smatra političkim. Osim zastave LGBT ponosa”, dodaje se.
List navodi da tvrdnja da je palestinska zastava politička, ali da zastava LGBT nije na prvu zvuči suludo, ali Tender se ne slaže s time.
“Prigrlila nas je LGBTQI+ zajednica. Oni su izgradili ovaj događaj. Za mene i za EBU, zastava duge nije politička zastava”, rekao je on.
Sohne je razgovarala sa irskom predstavnicom Bambie Thug, kojoj je EBU naredila da mora ukloniti farbu na tijelu kojom je pozivala na prekid vatre koristeći srednjovjekovno irsko pismo zvano Ogha, ali joj je i dalje dozvoljeno da drži trans zastavu na pozornici. Pitali su je kako bi EBU mogla bolje djelovati.
“Treba im malo srca… i malo ljudskosti“, rekla je ona.
Kada je Sohne pitala Nemoa, švicarskog nebinarnog umjetnika koji je ovogodišnji pobjednik, da prokomentariše izjavu koju je on objavio u znak podrške za prekid vatre, on je brzo prešao na sigurniju temu.
“Samo bih preporučio da odete pročitajte [moju izjavu]…. Mislim da je važno koristiti svoju platformu za podizanje svijesti. Mnogo toga o čemu pričam je da sam queer, … i iskreno, da se predstavljam kakav jesam na Evroviziji u nadi da će to inspirisati druge ljude”, rekao je on.
“Pokušaj da se principi preokrenu od onoga što će članstvo usrećiti veliki je dio priče o tome kako smo došli do haosa ovogodišnjeg takmičenja. Istina je da 2022. Europska radiodifuzna unija u početku nije htjela izbaciti Rusiju, objavivši izjavu kojom se potvrđuje apolitičnost takmičenja. EBU je preokrenuo kurs tek nakon otvorenog revolta njihovog članstva”, piše Sohne.
Ove godine EBU je odlučila da zadrži Izrael, tvrdeći da je Evrovizija tehnički takmičenje među javnim emiterima više nego nacijama, što je istina. Nije izbacila Rusiju, oni su izbacili rusku javnu radiodifuziju jer je smatra sredstvom za propagandu.
Budući da je izraelski emiter KAN nezavisan od vlade Benjamina Netanyahua, i pošto nije bilo istog negodovanja među najvišim zvaničnicima na drugim javnim emiterima, obrazloženo je da nije bilo razloga da se ta zemlja izbaci s takmičenja.
Kako piše Sohne, protuargument ovome je da je tokom uvodne parade zastava Eden Golan hodala na bini mašući zastavom Izraela, a ne zastavom javnog emitera njene zemlje.
Kada je Sohne pitala Tendera za ovo on je odgovorio: “Kada je Rusija suspendovana sa takmičenja za Pesmu Evrovizije, postojao je širok konsenzus među članstvom“.
“Opet, vrijednosti se zasnivaju na mnogo praktičnijim razmatranjima”, piše Sohne.
I tako je Izraelu bilo dozvoljeno da nastupa na Evroviziji 2024. sa pjesmom “Hurricane”, postavljajući pozornicu za najspornije takmičenje u novijoj historiji.
Oštre sigurnosne mjere
Detektori za metal bili su posvuda u sedmici koja je prethodila finalu. Naoružana policija patrolirala je ulicama, pored željezničkih stanica i čak na plesnom podiju večernjeg službenog after-partyja, EuroCluba.
Karin Karlsson, koja je vodila organizaciju Evrovizije za grad Malme 2013. i 2024., objasnila je: “I 2013. je bilo dosta sigurnosnih mjera, ali to niste mogli da vidite. Ovog puta [policija] je odlučila da žele da budu viđeni. Mi Šveđani nismo navikli da policajci šetaju sa takvim puškama”.
To ne znači da obožavatelji Evrovizije ionako nisu mogli da se zabave. Jedna australska turistkinja je izjavila: “Moj muž i ja igramo igru u kojoj brojimo snajpere na krovovima”.
“Njima je dozvoljeno da budu humanizovani na svjetskoj sceni dok nama nije”
Haos situacije izlio se na scenu jer su čak i nastupi koji su najjače povezani sa bezbrižnim evrovizijskim kampom osjetili potrebu da komentarišu.
Jedan od predstavnika, Windows95man, rekao je da mu je teško pala odluka da učestvuje na Evroviziji.
“Dobili smo hiljade užasnih poruka i morao sam da odlučim za cijelu Finsku. Tako da sam bio potpuno sam. Ovo je bio prvi put da sam ikada imao potrebu da kažem nešto političko, tako da je bilo prilično stresno”, rekao je.
Bashar Murad, koji je Palestinac, takmičio se da predstavlja Island ove godine na Evroviziji, te je za malo izgubio u kvalifikacijskoj rundi Islanda. Evrovizija je veliki dio Muradovog života: njegov otac je bio član legendarnog palestinskog benda Sabreen, a oba njegova roditelja su predvodila napore da palestinskog emitera dovedu na Evroviziju. Bashar je predvodio FalastinVision, takmičenje među palestinskim umjetnicima koje je bilo dijelom protestni, a dijelom muzički festival.
“Na FalastinVision-u je bilo teško ne pomisliti da je u raspravi oko učešća Izraela nedostajao ključni element: da li je problem bio u tome što je izraelski umjetnik bio predstavljen na pozornici ili što nije bio palestinski umjetnik?“, piše Sohne.
“Njima je dozvoljeno da budu humanizovani na svjetskoj sceni dok nama nije”, rekao je Murad.
Dan prije velikog finala već je došlo do tačke preloma. Prvo je italijanska televizija slučajno procurila rezultate drugog polufinala koji su obično pred embargom, pokazujući da je Izrael dobio najviše italijanskih glasova. Pobjednik Evrovizije će biti domaćin sljedeće godine, tako da se iznenada organizacija suočila s izgledom da će njen brend biti dodatno upleten u najvidljiviju humanitarnu katastrofu današnjice.
Ubrzo nakon toga, predstavnik Nizozemske, Joost, izbačen je s probe nakon svađe.
Na konferenciji za novinare prethodne noći, moderator Švedske televizije rekao je izraelskoj pjevačici Eden Golan da ne mora da odgovara na teška pitanje novinara, a Joost je oštro odgovorio: “Zašto ne?” Tako su neki u novinarskoj sobi pogrešno mislili da je svađa nastala kao rezultat sukoba između nizozemske i izraelske delegacije.
Ispostavilo se da je Joost imao sukob sa članom produkcijskog osoblja EBU-a, ali, kako navodi Sohne, “incident je bio savršen primjer kako se gotovo sve na ovogodišnjem takmičenju gleda kroz objektiv Izraela”.
Do sljedećeg jutra, Joost je bio van takmičenja i pod istragom švedske policije. Njegova pjesma “EuroPapa” o tome kako internacionalizam može svciju zbližiti nije se čula na sceni.
“Postoji način na koji su politizacija takmičenja i njegovo guranje ka većoj komercijalizaciji, što se često vidi u sukobu, jedno te isto. Usklađeno nastojanje Evrovizije da krene za željenom demografijom mladih, o čemu svjedoči nedavno dodavanje TikToka kao glavnog sponzora, transformisalo je njenu osnovnu publiku. Festival je zamijenio svoju stariju demografsku skupinu generacijom koja očekuje politički angažman od svojih univerziteta, kulturnih institucija, pa čak i brendova”, piše Sohne.
Čak je i Andreas Magnusson, voditelj FalastinVisiona, je priznao: “Ne zavidim EBU na poziciji u kojoj su se našli“.
On smatra da zemlje u ratu uopće ne bi trebale biti u takmičenju. Ovo je također izjavio Stig Karlsen.
“Ali to izaziva čitav niz pitanja, posebno za festival čije je nedavne vrhunce definisao ukrajinski otpor”, piše Sohne.
“Koliko god da su ova vremena Euroviziju gurnula na rub, ona su i podsjetnik na važnost institucija koje okupljaju masovnu javnost različitih političkih mišljenja. Ako Eurovizija pronađe način da uključi glasove koji su ove godine izostavljeni sa bine bez da bude ukinuta, ona će ostati suštinski kulturni forum za prevazilaženje glavnim tema tog vremena”, zaključila je na kraju.
Program N1 televizije možete pratiti UŽIVO na ovom linku kao i putem aplikacija za Android|iPhone/iPad
Kakvo je tvoje mišljenje o ovome?
Budi prvi koji će ostaviti komentar!