Velika galama i ništa. Zakona o stranim plaćenicima u Republici Srpskoj će ipak, čini se biti. Prva javna rasprava protekla je bez mnogo negodovanja i bez velikog interesovanja.

Malo slogana, malo učesnika, malo policije, malo i medija. Svega po malo, zbog značajne teme.

“Taj zakon apsolutno nema nikakvog smisla, da mi već imamo dovoljan zakon i on ne želi da unaprijedi ovaj naš sektor, ovu našu oblast, već želi da nam stvori dodatan pritisak i da oteža naš rad”, rekao je Aleksandar Žolja iz Helsinškog parlamenta građana.

Riječ je o zakonu komplikovanog zvaničnog naziva – Zakon o posebnom registru i javnosti rada neprofitnih organizacija, i nešto jednostavnijeg nezvaničnog naziva – Zakon o stranim plaćenicima. Zbog njega su nevladine organizacije koje se finansiraju od međunarodnih donatora htjele i u protestnu šetnju, ali policija je tu ideju zabranila pa su predstavnici sektora šetali do Narodne skupštine u nešto manjem broju.

U Narodnoj skupštini prva, i po svemu sudeći jedina javna rasprava o nacrtu spornog zakona uoči koje posebno pojašnjenje na opaske o diskriminatornom karakteru zakona.

“Agent stranog uticaja u smislu ovog zakona postaje svaka neprofitna organizacija koja se finansira iz inostranstva koja se finansira iz inostranstva i bavi se političkim djelovanjem. Znači pod agentom stranog uticaja ne podrazumijevamo neprofitnu organizaciju koja se finansira od strane stranih subjekata al ne bavi se političkim djelovanjem”, rekao je na početku rasprave Slobodan Zec, pomoćnik ministra pravde Republike Srpske.

Nakon ovog pojašnjenja u kratkoj javnoj raspravi negodovanja zbog zakona, pa i ironične opaske na blage sankcije.

“Naš prijedlog su sljedeće sankcije, za one blaže prekršaje da se predstavnici civilnog društva protjeraju u izrazito nerazvijene opštine poput Čajniča, Rudog, Šekovića i ostalo. Za malo teže prekršaje da se protjeraju u Kalinovik ili Kostajnicu, a za one najteže prekršaje da se protjeraju u Istočni Mostar, Istočni Drvar ili Kupres u Republici Srpskoj”, prijedlog je Stefana Blagića iz Restarta.

Sve zbog toga što se zakon smatra diskriminatornim, jer se u registar čije je formiranje predviđeno, upisuju samo one nevladine organizacije koje se finansiraju od stranih donatora.

“A da u isto vrijeme ne govorimo šta će se desiti sa udruženjima koja se finansiraju iz budžeta i koja vrše direktan politički uticaj i direktne kampanje provode za poltiičke stranke u Republici Srpskoj”, kazala je Ivana Korajlić iz Transparency international BiH.

“Ukratko mi tražimo povlačenje svih odredbi ovog zakona odnosno povlačenje ovog zakona u cjelini”, precizan je bio Dejan Lučka iz Centra za ljudska prava u Banjaluci.

Javna rasprava je trajala kratko, jer ju je najveći dio učesnika raspravu gotovo već na samom početku napustio. Sve njihove navode, odmah po njihovom izlasku, predstavnici ministarstva pravde su odbacili uz tvrdnju da je cilj samo uspostava registra i zabrana političkog djelovanja, ne i uticaja na politike vlasti odnosno zakone i druge akte.

“Vi imate pravo da učestvujete u javnoj raspravi, vi imate pravo da podnosite inicijative, kao što i sada imaju pravo da učestvuju u javnoj raspravi i da podnose inicijative”, pojasnio je Zec.

Predsjednik Republike Srpske, koji je i glavni zagovarač zakona bi rekao – cilj je da se zna ko se kako i odakle finansira.

“Sasvim je jedno ako to primate ta sredstva od nekih stranih evidentiranih subjekata koji su protiv Republike Srpske to je jedan par rukava, što bi rekao narod i sasvim je drugo ako ste boračka organizacija i primate to iz budžeta Republike Srpske”, rekao je Dodik.

Namjera za donošenje zakona možda se krije i u skupštinskom materijalu u kojem je tekst nacrta. U njemu obrazloženje da ne postojanje zakona stvara pretpostavke za urušavanje pravnog sistema i ustavnog uređenja Republike Srpske.

Kritičari vlasti kažu, ograničenje za ograničenjem uvodi se u Republici Srpskoj. Zakonu o tzv. stranim plaćenicima prethodila je kriminalizacija klevete, a slijedi Zakon o medijima koji bi, spekuleše se ponovo trebao biti ograničavajući, posebno za nevladine organizacije kojima će biti zabranjeno osnivanje medija.