Kako je genocid u Srebrenici postao model za globalni desničarski teror

U tekstu se citira Emir Suljagić, preživjeli genocida i direktor Memorijalnog centra Srebrenica, koji je u jednom intervjuu izjavio: “Ne bismo smjeli zaboraviti da je Bosna bila prvo eksperimentalno polje za ekstremnu desnicu u svijetu”.

Kako piše portal Belltower News, neonacisti iz cijele Evrope putovali su tokom rata u BiH kako bi, kako je to kasnije rekao sadašnji generalni sekretar stranke NPD (Heimat), “ubijali muslimane”.

Veza između srpskog nacionalizma i globalnog desničarskog terorizma nije nestala. Naprotiv: srpski nacionalizam i s njim povezana negacija i glorifikacija genocida u Srebrenici danas su centralni narativ međunarodne ekstremne desnice.

Genocid kao vrhunac nacionalističkog nasilja

U tekstu se zatim objašnjava šta se desilo u Srebrenici u julu 1995. godine. Navodi se da ovi zločini označavaju ubilački vrhunac srpskog nacionalizma i da su postali sinonim za strahote rata u BiH.

Međutim, ističe se da se genocidno nasilje dogodilo i na drugim mjestima u BiH: škole su pretvarane u koncentracione logore, hoteli u mjesta sistematskih silovanja, a glavni grad Sarajevo je bilo 1.425 dana pod opsadom, najdužom u 20. stoljeću.

Više od dvije decenije nakon rata u BiH, 15. marta 2019., Brenton Tarrant je u novozelandskom Christchurchu napao dvije džamije i ubio 51 osobu tokom njihovog džuma-namaza. Iz njegovog autoradia orila se srpska ratna pjesma: “Karadžiću, vodi svoje Srbe”.

Iz izmijenjene verzije te pjesme, kasnije nazvane Serbia Strong / God is a Serb, razvio se desničarski meme Remove Kebab, koji i danas koristi globalna desnica kao simbol. U svom manifestu Tarrant je sebe opisivao kao “uklanjača kebaba”.

Srpski nacionalisti kao ikone globalne desnice

Odakle opsesija jednog desničarskog atentatora s Novog Zelanda srpskim ratnim zločincima? List navodi da razlog leži u rasističkom propagandnom mitu koji je djelovao još tokom rata u BiH: genocid u Srebrenici se prikazuje kao preventivni udar protiv navodnih muslimanskih ekstremista u Evropi.

Radovan Karadžić, suodgovoran i osuđen za ratne zločine, genocid i zločine protiv čovječnosti, kasnije je genocid nazvao “pravednim i svetim”, te odbranom od navodnog “islamskog kalifata”. Za sljedbenike te ideologije ubice su heroji koji su branili evropski kontinent i pokušali očuvati “hrišćansko nasljeđe”. Rat u BiH, u kojem je poginulo više od 100.000 ljudi, u tom iskrivljenom narativu postaje simbolička borba između kršćanstva i islama.

Mit o hrišćanskoj “utvrdi”

Norveški desničarski terorista Anders Behring Breivik rekao je tokom suđenja jednu značajnu rečenicu: “Ako krajnja desnica u Evropi ikada ponovo uspije, mora se distancirati od ideja stare škole”. Pod “starom školom” mislio je na nacionalsocijalizam. Istovremeno je tražio stvaranje “novog identiteta”.

Taj novi identitet ogleda se u njegovom manifestu. U njemu je Kosovo spomenuo 143 puta, Srbiju 341 put, Albaniju 208 puta, a BiH 232 puta. U Breivikovoj viziji jugoistočne Evrope “Srbi” se bore protiv “muslimana” da bi “oslobodili” evropski kontinent od njih. Breivik je bio naročito fasciniran time kako je Karadžić zapadu predstavio rat u BiH – u njegovoj logici, Bosna je bila “neprirodno” društvo jer je bila multikulturalna.

Ističe se da su Bošnjaci i u prošlosti su bili izloženi pokolju, tokom Drugog svjetskog rata, kada su srpski nacistički kolaboracionisti pokušali da ih unište. Ali žrtve genocida se u toj ideologiji ismijavaju, njihovo ubistvo se relativizira, negira ili prikazuje kao samoodbrana.

Breivik je, prema sumnjama norveške policije, 2002. godine tokom putovanja u Liberiju navodno sreo Milorada Ulemeka. Ulemek se na početku rata u BiH pridružio “Srpskoj dobrovoljačkoj gardi” Željka Ražnatovića Arkana i učestvovao u bici za sjeveroistočni grad Bijeljinu.

Krvavi pir u Bijeljini kao generalna proba

Masakr u Bijeljini početkom rata, u aprilu 1992., kasnije je opisan kao genocidan i zabilježen je jednim od najpoznatijih ratnih fotografija iz BiH. Američki foto-reporter Ron Haviv ovjekovječio je prizor Redžepa i Tife Šabanović, bošnjačkog bračnog para. Leže na zemlji dok jedan od Arkanovih ljudi svom snagom šutira tijelo žene.

“Bijeljina je bila generalna proba za rat”, rekao je kasnije novinar Jusuf Trbić, rodom iz Bijeljine. “Ono što su uradili u Bijeljini, uradili su kasnije i u drugim gradovima”.

To znači: džamije su sravnjene sa zemljom. Žene silovane. Kuće opljačkane, stanovnici strijeljani. Milorad Ulemek je 2005. osuđen na ukupno 55 godina zatvora zbog ubistva. Njegov advokat je negirao sastanak s Breivikom. Nacionalistički zločinci poput Ulemeka uživaju kultni status među ekstremno desnim grupama širom Evrope – zbog svoje militantnosti i dubokog antimuslimanskog rasizma. Nešto što je i danas čvrsto ukorijenjeno na mjestima počinjenih genocida.

Unutar bh. entiteta Republika Srpska (RS), negiranje i veličanje genocida u Srebrenici stalna su pojava od kraja rata. Mnogi počinioci zločina danas zauzimaju visoke pozicije u policiji i vojsci. Politička podrška desničarskom predsjedniku entiteta Miloradu Dodiku – koji također negira genocid – dolazi uglavnom iz susjedne Srbije i iz Rusije.

U godinama nakon rata, većina srpskih medija i političkih elita negirala je da se genocid u Srebrenici uopšte dogodio – umjesto toga tvrdilo se da se radi o međunarodnoj antisrpskoj zavjeri. Vremenom se propagandna mašinerija transformisala. Sada se srpskom stanovništvu sugeriše da je BiH naseljena radikalnim muslimanskim ekstremistima. Srpski “stručnjaci za terorizam” kasnije su tvrdili da su žrtve Srebrenice, sve civili, zapravo bili džihadisti.

To su riječi koje zastrašujuće podsjećaju na ono što su atentatori poput Breivika i Tarranta pisali u svojim manifestima. Sve to uprkos činjenici da je genocid u Srebrenici dokumentovan na stotinama hiljada stranica i potvrđen brojnim presudama, kako domaćim tako i međunarodnim.

Srebrenica danas

Memorijalni centar Srebrenica danas se nalazi u selu Potočari, nekoliko kilometara od Srebrenice. Tu se tada nalazila baza oko 450 holandskih vojnika UN-a koji su bili zaduženi za zaštitu civila – i pred čijim kapijama su kasapini na kraju vršili selekciju žrtava. Danas u Memorijalnom centru rade uglavnom preživjeli genocida. Oni svjedoče, daju intervjue, dokumentuju i arhiviraju.

U proljeće ove godine Memorijalni centar je prvi put morao biti zatvoren. Sigurnost zaposlenih više se nije mogla garantovati uslijed situacije nakon što je izdat nalog za hapšenje Dodika.

╰┈➤ Program N1 televizije možete pratiti UŽIVO na ovom linku kao i putem aplikacija za Android /iPhone/iPad