Prvi put od osnivanja Uprave za indirektno oporezivanje Bosne i Hercegovine (UIO BiH), prikupljeni prihodi od indirektnih poreza u jednom mjesecu premašili su milijardu KM. Za sedam mjeseci prikupljeno je gotovo 6,5 milijardi KM. Najveći dio prihoda od indirektnih poreza, kao i sav prikupljen višak, završio je kod entiteta i Brčko distrikta. Međutim, skeptici se s razlogom pitaju, kako se rekordni prihodi troše i kako je moguće da se, uprkos rekordnom ubiranju poreza, standard građana ne poboljšava?

Državna kasa teža je za tačno 1,73 milijarde KM na osnovu indirektnih poreza koje je UIO BiH prikupila i to samo u julu. To znači da je, u odnosu na isti period prošle godine, ovaj iznos veći za 122 miliona KM.

“Ako posmatramo prihode za sedam mjeseci 2024. godine, UIO je prikupila ukupno šest milijardi i 495 miliona KM i veći su za 543 miliona KM ili za 9,12 posto u odnosu na isti period 2023. godine. U raspodjeli prihoda za finansiranje državnih institucija izdvojen je isti iznos kao i prošle godine, dok su Federacija BiH, Republika Srpska i Brčko distrikt u ovoj godini dobili značajno više prihoda od indirektnih poreza, u odnosu na prošlu godinu”, navela je Darjana Maglov, glasnogovornica UIO BIH.

To znači da državne institucije na raspolaganju za sedam mjeseci ove godine imaju “tričavih” 592 miliona KM. Federaciji BiH preusmjereno je više od 2,8 milijardi KM, Republici Srpskoj više od1,6 milijardi KM, dok Brčko distrkt sljeduje više od 160 miliona KM. Za izgradnju autoputeva i izgradnju i rekonstrukciju drugih puteva, Federacija BiH je dobila dodatnih 132 miliona KM, Republika Srpska 87 miliona KM, a Brčko distrikt 4,5 miliona KM. Na bolje puteve još čekamo, a imajući u vidu da veće cifre otvaraju i više prostora za malverzacije, pitanje je da li sav ovaj novac i zaista odlazi tamo gdje je i namijenjen?

“Mi smo pratili trošenje novca kroz sve nivoe vlasti – od državnih, entitetskih, kantonalnih i lokalnih budžeta. Tamo gdje smo vidjeli najveću sumnju na korupciju su javne nabavke i podjela grantova udruženjima građana. Primijetili smo da je više od 800 kandidata na prošlim izborima imalo svoja udruženja koja su dobijala javna sredstva, gdje su direktno ili indirektno bili u sukobu interesa”, pojasnio je Srđan Traljić, menadžer odnosa s javnošću u Transparency Internetionalu.

Zakon o sukobu interesa imamo, ali koristi od njega baš i ne.

A dok posmatramo ove višemilionske iznose, ne možemo da se ne zapitamo, kako je, uprkos rekordnom ubiranju poreza, standard građana ostao na istom?

Zbog toga, pojašnjavaju ekonomisti, što se veoma mali iznos novca usmjerava kantonima ili opštinama, koji ga, između ostalog, troše za izmirenje kreditnih obaveza, zbog čega građanima ne ostaje ništa. Rast prihoda, dakle, ne oslikava ekonomski napredak.

“To, ustvari, pokazuje da nemamo tolikih problema kod naplate, kontinuirane. Bez obzira na inflaciju, raste stopa naplate javnih prihoda. S druge strane, redistribucija je problematična kada govorimo o toj količini novca  jer se ne troši namjenski i ne zadovoljava osnovne potrebe naših građana”, smatra Admir Čavalić iz Odbora za ekonomsku politiku pri Parlamentu Federacije BiH.

Kada se sve sabere i oduzme, od prikupljenih indirektnih poreza najviše profitiraju nosioci vlasti, što se ogleda u njihovim ogromnim apetitima poput iznosa za reprezentacije ili skupih vozila. Građanima šta ostane, što je apsurd, jer UIO se hvali prikupljenim indirektnim porezima koje su, ustvari, uredno plaćali građani.

Program N1 televizije možete pratiti UŽIVO na ovom linku kao i putem aplikacija za Android|iPhone/iPad