Čvršća ekonomska povezanost Zapadnog Balkana – dugo sanjani san isprekidan košmarima etničkih podjela, nepovjerenja i različitih interesnih talova. Jedinstveno ekonomsko tržište sve češće se navodi kao pravi recept za ubrzanje evropskog puta cijelog regiona, ali pitanje je koliko smo od daleko of toga i zbog čega?

Domaća pamet i domaća radna snaga od bijeljinskog proizvođača napravili su najvećeg evropskog izvoznika montažnih kuća u Australiju. Kompanija koja ove godine uduplava proizvodnju izvozi i u Afriku, po većem dijelu evropskog kontinenta, ali i u region u kojem kvalitet i rast nadjačavaju barijere.

“Granice nam stvaraju ogromne probleme, regulativa u svakoj zemlji nam stvara ogromne probleme, protok radne snage nam takođe stvara ogromne probleme i nastupanje na tržištima tih susjednih zemalja nam takođe stvara probleme”, naglasio nam je Milenko Stevanović, vlasnik kompanije.

Sve bi bilo lakše kad bi bilo jedinstvenog tržišta Zapadnog Balkana. Iako su deklarativno za tu ideju svi, a snažno je podržava i Brisel i privreda i građani od jedinstvenog tržišta su daleko.

“Mi privrednici trebamo zajednički prostor, a ne podijeljenost. Političari trebaju da se ugledaju na nas i da nađu načina da nas pomognu sa zakonima koji će nam olakšati poslovanje na cijelom prostoru Zapadnog Balkana”, apeluje Stevanović.

Ideja o integraciji u jedinstveno tržište popularna je i u Briselu koji je glavni trgovinski partner regiona. Više od dvije trećine ukupne trgovine odnosi se na razmjenu sa Evropskom unijiom.

Ekonomsko povezivanje Zapadnog Balkana znači formiranje jedinstvenog tržišta sa oko 20 miliona potrošača kojeg čini oko 350 hiljada kompanija. To znači više novca od izvoza, bolji ekonomski standard građana. Ali ta ideja je još na dugom štapu. Trenutno ovaj region koristi oko 40% svog izvoznog potencijala, dok je samo između 10 i 20% kompanija orjentisano ka izvozu.

Izvoz otežavaju pravne, ali i infrastrukturne barijere zbog kojih putovanja između Sarajeva, Beograda, Podgorice, Prištine, Skoplja i Tirane traju duže nego između pojedinih evropskih gradova koji su znatno udaljeniji. Poznavaoci prilika kažu, po srijedi je nedostatak političkih odluka, zbog kojih su i neke postojeće inicijative poput Berlinskog procesa i Otvorenog Balkana postigle ograničene efekte.

“Ekonomska saradnja prije svega između zemalja regiona, kao i ekonomska saradnja zemalja regiona sa ostatkom svijeta upravo i zavisi od tih političkih odluka, kao što smo rekli postoje regionalni akteri ovdje i znamo koji su, ali isto tako postoje i globalni akteri koji imaju svoje interese ovdje i onda u sudaru tih interesa mi imamo rezultate kakve imamo”, naglasio je Adnan Kapo, direktor Instituta za geopolitiku, ekonomiju i bezbjednost.

Kako bi podstakla političare da etničke podjele i nepovjerenje stave po strani, region približila Briselu i umanjila ekonomski jaz, Evropska unija kreirala je Plan rasta, paket od šest milijardi evra od kojih Bosna i Hercegovina može računati na dvije milijarde. Ova značajna finansijska injekcija uslovljena je reformama koje bi vodile i ka ekonomskoj integraciji, ali preko izrazite transparentnosti, objave svih računa većih od 50 hiljada evra i uz dozvolu evropskim tužiocima da kontrolišu tokove novca.

“Ako uzmemo u obzir da od 2021. za dvije godine smo imali više pet milijardi uplaćenih u UIO sa ovakvim rastom, sa ovom godinom imaćemo osam milijardi više, sad zamislite to je za tri godine osam milijardi više od planiranog budžeta, a pa naravno da ih ne interesuje 100 ili 200 miliona od Evropske unije koji mogu biti pod istragom tužilaštva u Evropskoj uniji”, stava je ekonomista Draško Aćimović.

Pitanje je u kojoj mjeri novi mehanizam u rukama Brisela može privoliti domaće političke aktere na konkretnije djelovanje u pravcu regionalne povezanosti koja, često se to podvlači iz Brisela, ubrzava put regiona ka Evropskoj uniji.

Program N1 televizije možete pratiti UŽIVO na ovom linku kao i putem aplikacija za Android|iPhone/iPad