Zbog neusaglašenih zakona o penzijsko-invalidskom osiguranju i o radu u Republici Srpskoj se među zaposlenima nalazi 219 osoba sa navršenih 65 godina života, a među kojima ima i starijih od 80 godina.

Po jedan osiguranik u devetoj deceniji života registrovan je u Istočnom Sarajevu, Banjoj Luci, Mrkonjić-Gradu i Modriči, a uglavnom se radi o specifičnim zanimanjima inženjerske, medicinske i pravne struke koji su neophodni poslodavcima za obezbjeđenje licence za rad firme.  

Prema evidenciji Fonda PIO RS-a, među još zaposlenima koji su navršili godine za penzionisanje ima i osoba sa raznim zanimanjima koji, iako u poznim godinama, nemaju dovoljno penzijskog staža za ostvarivanje prava na penziju.  

U Jedinstvenom registracionom sistemu Fonda PIO i Poreske uprave registrovano je, kako se pojašnjava, 219 aktivnih osiguranika sa navršenih 65 godina života koji su na dan prijave na osiguranje imali najmanje 65 godina života, a najčešće su istovremeno i korisnici prava na penziju.  

Stupanjem na snagu važećeg Zakona o PIO, u januaru 2012. godine, takvih je bilo evidentirano 334 korisnika penzije, koji su istovremeno imali i status osiguranika.  

Zakonom je bilo propisano da se korisniku prava na penziju, koji stupi u osiguranje, vrši obustava isplate penzije, što je dosljedno poštovano do odluke Ustavnog suda RS iz novembra 2013. godine, kojom je utvrđeno da član 141. nije u saglasnosti sa Ustavom RS.  

U praksi je to značilo da za korisnike samostalne penzije, starosne i invalidske, sa aspekta Zakona o PIO, nema prepreke da budu i u osiguranju, a da im se pri tome ne vrši obustava isplata penzije, kao što je bilo do donošenja te odluke.  

Ova odluka tumači se različito, od osporavanja do odobravanja, ali riječ je o odluci Ustavnog suda koja se mora poštovati i primjenjivati, što, smatraju Fondu PIORS-a, isključuje dilemu.  

Zakonom o radu propisano je da ugovor o radu prestaje sa navršenih 65 godina života, osim za zaposlene u visokom obrazovanju i višim sudskim instancama, gdje je posebnim zakonima propisano da rad traje do navršenih 68, odnosno 70 godina života.  

Dok se zakoni o PIO i Zakon o radu ne usklade pojavljivat će se slučajevi da osiguranici stariji od 65 godina, kad nemaju dovoljno staža za penziju, podnose zahtjeve za ocjenu radne sposobnosti nastojeći da tako ostvare invalidsku penziju, a to bi značilo da se u takvim okolnostima isplaćuje najniža penzija i za staž daleko manji od potrebnih 15 godina.

Sve to u praksi relativizuje propis i odredbu da se starosna penzija u pravilu ostvaruje sa 65 godina života i najmanje 15 godina staža osiguranja, potom sa 60 godina života i 40 godina penzijskog staža i za ženu sa 58 godina života i 35 godina staža osiguranja, a za invalidsku penziju sa najmanje pet godina staža osiguranja ili 10 godina penzijskog staža.